کاترلیک، بارتلت، هاجینس و ویلیامس^[۳۴] (۲۰۰۲)در تحقیقی پیمایشی تحت عنوان “عوامل مرتبط با تولیدات پژوهشی اعضای هیات علمی دانشکده­ های کشاورزی” به بررسی عوامل مرتبط با تولیدات پژوهشی پرداختند. در این پژوهش مقالاتی که در مجلات علمی مورد داوری قرار گرفته اند به عنوان تولیدات علمی درنظر گرفته ‌شده‌اند. در این پژوهش، تولیدات پژوهشی اعضای هیات علمی دانشکده­ های و دانشگاه ­های آموزشی کشاورزی، نحوه ادراک اعضای هیات علمی از فرهنگ سازمانی موجود در محل کار­شان که از تولیدات پژوهشی حمایت می­ کند و نیز ارزیابی اعضای هیات علمی از مهارت­ های پژوهشی خود مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس یافته ­های تحقیق، به طور کل فرهنگ سازمانی حامی فعالیت­های پژوهشی در بخش­هایی که اعضای هیات علمی مشغول به کار هستند وجود دارد. اعضای هیات علمی مورد بررسی در خصوص توانایی‌های پژوهشی خود اطمینان کامل داشتند. همچنین بر اساس تحلیل رگرسیونی، سه متغیر تعداد دانشجویان دکتری هدایت شده در ۵ سال گذشته، ادراک اعضای هیات علمی از توانایی پژوهشی و نیز تعداد ساعاتی که دستیاران آموزشی به اعضای هیات علمی اختصاص داده ­اند، ۵۰% از واریانس مربوط به تولیدات علمی را به خود اختصاص داده ­اند. همچنین نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که متغیرهایی که درصد معنی­داری از واریانس را نشان ندا­دند عبارتند بود از ساعاتی که اعضای هیات علمی به تحقیق اختصاص می­ دهند، حقوق دستمزد، فرهنگ سازمانی حمایت از تحقیق، سن، جنسیت، مرتبه علمی، تعداد دانشجویان، تعداد دانشجویان فوق لیسانس هدایت شده در ۵ سال گذشته.

کایا و وبر^[۳۵](۲۰۰۳)در تحقیقی با عنوان “بهره وری پژوهشی اعضای هیات علمی: تفاوت جنسیتی و رشته ای” نشان داد که اعضای هیات علمی گروه علوم انسانی در مقایسه با گروه کشاورزی ساعات بیش تری را تدریس می‌کنند. این در حالی است که اعضای هیات علمی گروه کشاورزی بیش تر به فعالیت های پژوهشی مشغول هستند. این تفاوت در میزان تولیدات علمی دو گروه تاثیر داشته است. به طوری که به همان نسبت که ساعات تدریس افزایش داشته است.، میزان تولیدات پژوهشی کاهش نشان داده است. همچنین صرف نظر از گروه و رشته تحصیلی، اعضای هیات علمی مرد در مقایسه با اعضای هیات علمی زن تولیدات علمی بیش تری داشته اند.

ابرامو، آنجلو و کپراسکو^[۳۶] )۲۰۰۸(در مطالعه­ ای تحت عنوان “تفاوت جنسیت در تولیدات علمی” به مطالعه رشته­ های علمی، فنی نظام­های آموزشی ایتالیا پرداخت و تفاوت مهم از توزیع عملکرد بین جنسیت­ها را ثابت کرد. در این مطالعه مردها نسبت به زنان برای همه شاخص ها عملکردی که فرض شده تولید متوسط به بالا را نشان داده ­اند. بر حسب نمایه کیفیت و فشردگی توزیع کم تر اعلام شده ولی وجود دارد. فاصله عملکردی همچنین با پیشرفت دوره شغلی به علت اثر مادری کاهش می­یابد. در واقع سن متوسط حرفه­ ها تحقیقی زنان در نظام­های آموزشی ایتالیا برای دوره زیر ۴۳ سال به خاطر زندگی خانوادگی و حضور بچه کاهش می­یابد. این مطالعه همچنین نشان می­دهد که اگرچه متوسط عملکرد مردان نسبت به زنان بالاتر است ولی این در همه بخش­ها درست نیست. برحسب خروجی استاد تمام برای ۴۳ بخش از ۱۰۰ بخش، زنان کمتر از مردان بوده و برای دانشیاران در ۵۵ بخش از ۱۴۶بخش و استادیاران در ۴۹ بخش از۱۴۷ بخش، اتفاق افتاده است. در بخش مهندسی اطلاعات و صنعت حضور زنان ۱۰ درصد است و بین استاد تمام ۴ درصد از کل.

۲-۲-۳- جمع بندی پیشینه تحقیق:

‌بر اساس تحقیقات گذشته ‌می‌توان­ چنین نتیجه گرفت که عوامل مختلفی در تولید علم تاثیر دارند که این عوامل می ­تواند سازمانی و فردی باشد. با توجه به پیشینه­ های این تحقیق، از عوامل سازمانی میزان ارتباطات نقش بسیار قوی در تولید علم دارد. همچنین به کارگیری مدیران شایسته و نحوه انجام وظایف مدیریتی آنان و وجود منابع سازمان مادر و در اختیار قرار دادن امکانات مورد نیاز از اهمیت بسیار زیادی در تولید علم برخوردار است. همچنین از عوامل فردی ‌می‌توان گفت که جنسیت، سن، تحصیلات و سابقه کار عواملی هستند که در تولید علم مؤثر است. همچنین در زمینه موانع تولید علم ‌می‌توان گفت که که مشغله زیاد در امور آموزشی، تاهل و وجود زنانی با بچه­ های کوچک، دشواری انجام پروژه های اصیل پژوهشی، طولانی بودن ارائه تا چاپ مقالات، نداشتن تسلط کافی به زبان انگلیسی بیش­ترین تاثیر را دارد. در زمینه‌های مجراهای ارتباطی کتاب و مجلات بیش­تر از سایر ابزارها برای کسب اطلاعات علمی مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد. در زمینه انگیزه دانش افزایی و ارتقای رتبه به عنوان مهم­ترین انگیزه پاسخ دهندگان تشخیص داده شده است.

۲-۳- سوالات پژوهش

1. 1. میزان تولیدات علمی اعضای هیات علمی در ۵ سال گذشته چقدر بوده است؟

1. 1. آیا بین میزان تولیدات علمی اعضای هیات علمی گروه ­های مختلف سنی تفاوت معنی­داری وجود دارد؟

1. 1. آیا بین میزان تولیدات علمی اعضای هیات علمی گروه ­های مختلف آموزشی تفاوت معنی­داری وجود دارد؟

1. 1. آیا بین میزان تولیدات علمی- پژوهشی اعضای هیات علمی دارای رتبه ­های مختلف دانشگاهی تفاوت معنی­داری وجود دارد؟

1. 1. آیا بین میزان تولیدات علمی – پژوهشی اعضای هیات علمی دارای سوابق کاری مختلف تفاوت معنی­داری وجود دارد ؟

1. 1. آیا بین میزان تولیدات علمی – پژوهشی اعضای هیات علمی و میزان مهارت­ های اطلاعاتی آنان رابطه معنی­داری وجود دارد؟

1. 1. آیا بین میزان رضایت اعضای هیات علمی از خدمات رفاهی دانشگاهی و حجم تولیدات علمی- پژوهشی آن ها رابطه معنی­داری وجود دارد؟

1. آیا بین میزان رضایت اعضای هیات علمی از فرصت ها و امکانات و تجهیزات پژوهشی دانشگاه و حجم تولیدات علمی– پژوهشی آن ها رابطه معنی­داری وجود دارد؟

۹- آیا بین میزان ارتباطات علمی– پژوهشی اعضای هیات علمی و حجم تولیدات علمی- پژوهشی آن ها رابطه معنی­داری وجود دارد؟

۱۰- اعضای هیات علمی دانشگاه از چه ابزارهای و مجراهای ارتباطی برای کسب اطلاعات علمی استفاده می‌کنند؟

۱۱- مهم­ترین عوامل انگیزشی مؤثر بر تولیدات علمی اعضای هیات علمی کدامند؟

۱۲- مهم­ترین موانع و تنگناهای موجود در انجام فعالیت­های پژوهشی اعضای هیات علمی کدامند؟

۲-۴- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها:

۲-۴-۱- تعاریف مفهومی متغیرها

۲-۴-۱-۱- پایگاه مؤسسه‌ اطلاعات علمی (Thomson Reuters ISI):

-رجائی (۱۳۹۲) در پژوهش خود تحت عنوان رابطه شادکامی با هوش معنوی و رضایت زناشویی در کارکنان فولاد ‌به این نتیجه رسید که بین رضایت زناشویی و شادکامی رابطه معناداری وجود دارد. بین هوش معنوی و رضایت زناشویی رابطه معنادار است.

-قلیلی و همکاران (۱۳۹۱)، به بررسی اثر بخشی آموزش شیوه حل مسئله بر رضایت زناشویی پرداختند. آزمودنی­های نمونه پژوهش شامل ۴۰ زوج در گروه آزمایشی و ۴۰ زوج در گروه گواه بوده است. نتایج نشان داد آموزش شیوه حل مسئله بر رضایت زناشویی نقش داشته است.

-اسدبیگی و سپاه منصور (۱۳۹۰) در زمینه رابطه میان عناصر سبک های عشق (صمیمیت، شهوت و تعهد) و رضایت زناشویی زنان نشان دهنده رابطه معنی دار میان عنصر صمیمیت و رضایت زناشویی بود.

-رجائی، بیاضی و حبیبی پور (۱۳۹۱) در تحقیقی نشان دادند که بین معنویت با رضایت زناشویی رابطه ی منفی وجود دارد.همچنین بین شادکامی و معنویت رابطه معنادار وجود دارد. بین رضایت زناشویی و شادکامی رابطه وجود نداشت.

-شاکریان و همکاران(۱۳۹۱) در پژوهشی که بر روی ۲۰۰ دانشجو به منظور بررسی شباهت و تضاد خصوصیات شخصیتی زوج های دانشجو و ارتباط آن با رضایت زناشویی و شادکامی انجام دادند، نشان دادند که در ﮔـﺮوه زﻧـﺎن و ﻣـﺮدان دارای اﺑﻌـﺎد ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ روان آزرده ﺧﻮ، زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ دو زوج ﺑﺎ ﺛﺒﺎت ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺳﺎزﮔﺎری زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداری ﺑﻴﺸﺘﺮ از زﻣﺎﻧﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫـﺮ دو زوج روان آزرده ﺧﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی دﻳﮕﺮ ﭘﮋوﻫﺶ در ﺑﺮرﺳﻲ رضایت زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ در ﺑﻌﺪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﻫﻤﺴﺎزی در ﮔـﺮوه ﻫـﺎی زﻧـﺎن و ﻣﺮدان ﻧﺸﺎن داد زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮد ﻫﻤﺴﺎز و زن ﻧﺎﻫﻤﺴﺎز ﺑﺎﺷـﺪ رضایت زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎداری ﺑﻴﺶ از زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو زوج ﻧﺎﻫﻤﺴـﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ،به طور کلی ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻮاﻣﻞ و ﺻـﻔﺎت ﺷﺨﺼـﻴﺘﻲ در ﺳﺎزﮔﺎری زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎی ﻣﻌﻨﺎداری از رضایت زﻧﺎﺷـﻮﻳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. بین شادکامی و رضایت زناشویی رابطه معناداری وجود دارد.

-دانش(۱۳۸۴) در پژوهشی به بررسی تاثیر همانندی/تضاد در ویژگی‌های شخصیتی درون/برونگرایی بر رضایت زناشویی پرداخت.نمونه مورد بررسی ۲۰۷زوج(۴۱۴آزمودنی) در حال زندگی مشترک بودند.نتایج تحقیق نشان داد که بالاترین سطح رضایت زناشویی در ازدواج میانگرا با درونگرای عادی تحقق می‌یابد،سطح رضایت زناشویی در ازدواج دو برونگرای عادی در مرتبه دوم قرار دارد، در ازدواج دو برونگرای مفرط و همچنین ازدواج میانگرا با درونگرای مفرط، سطح رضایت زناشویی در مرتبه سوم است.سطح رضایت زناشویی در ازدواج زن درونگرا با مرد برونگرا در مرتبه چهارم و سطح رضایت زناشویی در ازدواج زن درونگرا با مرد برونگرای مفرط در مرحله پنجم قرار دارد، و بدترین ازدواج،ازدواج زن برونگرا با مرد درونگراست که در این پژوهش،این تضاد با کمترین سطح رضایت زناشویی همراه بود.

-بشارت و گنجی(۱۳۹۱) در تحقیقی نشان دادند که ناگویی هیجانی با رضایت زناشویی همبستگی منفی معناداری دارد و سبک‌های دلبستگی می‌توانند این رابطه را تعدیل کنند و تنها سبک دلبستگی ایمن، توان تعدیل رابطه ناگویی هیجانی در رضایت زناشویی را دارد.

-معلمی و دیگران (۱۳۹۰) در پژوهشی تحت عنوان مقایسه ی نگرش مذهبی،شادکامی با سبک های شناختی در دانشجویان متاهل زن و مرد پرداخت. نتایج نشان داد که بین دو گروه از نظر سبک های شناختی تفاوت معنادار بود .اما بین نگرش مذهبی و شادکامی تفاوت معنادار نیست.

-کجباف، نشاط دوست و خالویی(۱۳۸۴) در تحقیقی نشان ‌دادند که بین ناگویی هیجانی و میزان رضایت زناشویی رابطه منفی وجود دارد ونیز رابطه ی ناگویی هیجانی و سطح تحصیلات معنادار بوده همچنین رابطه منفی بین ناگویی هیجانی و تفاوت سنی معنا دار نبود. نتایج آزمون نشان داد تفاوت میانگین نمرات ناگویی هیجانی مردان و زنان و نیز زوج های رضامند و نارضامند معنا دار است.

-عطاری ( ۱۳۸۵) در پژوهش خود با عنوان بررسی رابطه ساده و چندگانه ویژگی های شخصیتی (روان رنجوری، برونگرایی، باز بودن، توافق و وجدانی بودن) و عوامل فردی- خانوادگی (طول مدت ازدواج، وضعیت اقتصادی، تعداد فرزندان، تحصیلات، تفاوت سنی، نوع ازدواج و سن ازدواج) با رضایت زناشویی در کارکنان اداره های دولتی شهر اهواز،نشان داد که در کل آزمودنی ها،عامل شخصیتی- روان رنجورخویی با رضایت زناشویی رابطه معنادار دارد، ولی عوامل شخصیتی- برونگرایی، باز بودن، توافق و وجدانی بودن با رضایت زناشویی رابطه منفی دارند.

-اعتمادی و همکاران (۱۳۹۰) در پژوهشی که از بین زوجینی که به دلیل مشکلات زناشویی به یکی از مراکز مشاوره شهر اصفهان مراجعه کرده بودند، نمونه ­ای شامل ۳۲ زوج با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده و به طور تصادفی در گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند و با بهره گرفتن از مقیاس صمیمیت زناشویی باگاروزی^[۸۴] و پرسش­نامه بررسی نیازهای صمیمیت مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه آزمایش در ۱۰ جلسه زوج­درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی­رفتاری شرکت کردند. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که کاربرد تکنیک‌های مبتنی بر نظریه­ های شناختی-رفتاری میزان صمیمیت و صمیمیت عاطفی-جنسی زوجین را افزایش داده است .

– پژوهشی با عنوان ناگویی هیجانی و مشکلات بین شخصی، توسط بشارت (۱۳۸۶) بر روی ۳۵۷ دانشجو از رشته‌های مختلف دانشگاه تهران از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه ای صورت گرفت. یافته ها نشان دادند که ناگویی هیجانی با مشکلات بین شخصی همبستگی مثبت معنادار دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مؤلفه‌ های ناگویی هیجانی می ­توانند مشکلات بین شخصی دانشجویان در زمینه‌های قاطعیت، مردم آمیزی، صمیمیت و مسؤلیت پذیری را پیش‌بینی کنند.

– رستمی (۱۳۸۰) دلبستگی نوجوانان به والدین و همسالان و رابطه ی آن را با آلکسیتیمیا در بین یک جمعیت ۱۰۰ نفر از والدین و ۱۰۰ نفر از همسالان کودکان شان به صورت نمونه گیری در دسترس بررسی کرد. از بین مجموعه متغیرهای دلبستگی به همسالان و والدین دو متغیر اعتماد به والدین و رابطه گرم و صمیمی با والدین بیشترین نقش را در پیش‌بینی آلکسیتیمیا افراد داشت.

– پژوهش مالیس، وین هیل و رودیک^[۸۵] (۱۹۹۹؛ به نقل از ‌کی‌قبادی، ۱۳۸۰) این پژوهش بر روی والدین (مادران) و نوجوانان ۱۳-۱۵ سال به صورت نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انجام گرفته بود. نتایج نشان داد که آلکسیتیمیا با شدت دلبستگی به مادر همبستگی مثبت دارد. نوجوانانی که در ‌گروه‌های دارای دلبستگی بالا به مادر طبقه بندی شده بودند در مقایسه با همکلاسی­هایشان که در ‌گروه‌های دارای دلبستگی پایین به مادر قرار گرفته بودند؛ آلکسیتیمیا (ناتوانی در ابراز هیجان) کمتری را در ارتباط با دیگران داشتند.

پیشینه تحقیق در جهان

-کاپر من و لاکس^[۸۶](۲۰۱۴) معتقدند بین شادکامی و رضایت زناشویی و پنج عامل شخصیت هستند رابطه معنادار وجود دارد. بین شادکامی و رضایت زناشویی رابطه منفی وجود دارد. بین شادکامی و روانرنجوری رابطه معنادار نبود.

۱. بی‌اطلاعی عموم متخصصان فلسفه کشورمان از برنامه فلسفه برای کودکان

۲. بی‌اطلاعی اکثر مردم از کلیت این برنامه و اهداف آن

۳. بی‌اطلاعی یا کم‌اطلاعی متولیان آموزش‌و‌پرورش و نظام آموزشی رسمی کشور

۴. استفاده برخی سودجویان از این برنامه

۵. نقصان کتاب‌های مورد نیاز

۶. وجود منابع اندک

۷. تعارض ساختاری برنامه فلسفه برای کودکان با نظام آموزش‌و‌پرورش رایج

۸. مشکلات پژوهشی و دانشگاهی در زمینه تدوین پایان‌نامه‌های ارشد و دکتری

۹. حاکمیت روح فلسفه تعلیم و تربیت پیاژه در دانشکده‌ها و آموزش و‌پرورش (ناجی، ۱۳۸۸: ۹-۱)

به گمانم با شناخت چالش‌های برنامه فلسفه برای کودکان و اندیشیدن پیرامون مسائل ذاتی و تنگناهای ملی این برنامه، زمینه تحول آن فراهم آید و علاقه‌مندان و دست‌اندر‌کاران بتوانند دریچه‌هایی نو، متناسب با فرهنگ بومی کشورمان در این عرصه بگشایند.

۲٫ ۸٫ هرمنوتیک

هرمنوتیک از جمله اصطلاحاتی است که در ادبیات فلسفی و اجتماعی ما بسیار دیر‌هنگام وارد شد، اما به نحو شگفت‌آوری به سرعت گسترش یافت (مسعودی، ۱۳۸۶: ۱۳). امروزه ‌متفکرین برجسته فراوانی در این خصوص به تأمّل و پژوهش، اشتغال دارند. افزون بر این، هرمنوتیک در قرن بیستم توانسته است دستاوردهای خود را به دیگر حوزه های دانش بشری، همچون فلسفه، الهیات، نقد ادبی، علوم اجتماعی و فلسفه علم سرایت دهد و پرسش‌ها و بحث‌های نوینی را مطرح نمایند (واعظی، ۱۳۸۰: ۲۱).

این واژه در بستر تاریخی خود به حجمی از تفکرات دلالت دارد که از فرط تنوع کمتر انضباط^[۷۰] می‌پذیرد و تحقق آن به عنوان شاخه‌ای از دانش تا عصر رنسانس یعنی قرن شانزدهم میلادی به تأخیر می‌افتد. معمولاً دان هاور^[۷۱] ۱۶۵۴ را نخستین کسی می‌دانند که واژه هرمنوتیک را ‌به این مقصود به کار برده است. بر همین مبنا، می‌توان مفهوم هرمنوتیک را به عنوان شاخه‌ای از دانش، پدیده‌ای نوظهور دانست که ریشه در مدرنیته دارد (واعظی،۱۳۸۰: ۲۲).

کاوش در لفظ هرمنوتیک و تلاش برای یافتن اصل و منشأ آن، ما را تا یونان باستان به عقب می‌برد. گفته می‌شود ارستو از این لفظ برای نامیدن رساله‌اش در ارغنون مدد می‌گیرد و آن را باری ارمیناس^[۷۲] (در باب تفسیر) می‌نامد. (پالمر، ۱۳۷۷ :۱۹). کاوش در معنای لفظی این واژه حکایت از آن دارد که ریشه این کلمه به فعل یونانی هرمینویین^[۷۳] بازمی‌گردد که معمولاً به تفسیر‌کردن یا تأویل‌کردن ترجمه می‌شود. صورت اسمی این فعل هرمینیا^[۷۴] است که به معنی تفسیر و تأویل است و با کلمه هرمس^[۷۵]، خدای فهم و ادبیات، ارتباط دارد. (همان: ۲۱).

در باب تعریف هرمنوتیک، واعظی (۱۳۸۰)، ‌به این نکته اشاره می‌کند که تنوع تعاریف، دلالت بر دیدگاه‌های خاص در باب اهداف و وظایف این شاخه معرفتی دارد. بر همین مبنا، وی معتقد است می‌توانیم در زمینه هرمنوتیک به سه مقوله کاملاً متمایز اشاره کنیم:

یک. هرمنوتیک خاص^[۷۶] که به نخستین قالب‌های شکل‌گیری هرمنوتیک به منزله شاخه‌ای از دانش اشاره دارد. در این قسم هرمنوتیک، به منظور روشن‌کردن کیفیت تفسیر متون، در هر یک از شاخه‌های علوم و معارف نظیر حقوق، ادبیات، کتب مقدس و فلسفه، مجموعه‌ای از قواعد و روش‌ها فراهم می‌شد و هر شاخه معرفتی، دارای مجموعه قواعد و اصول تفسیری خاص خود بود. از این رو، هرمنوتیکی که روش تفسیر متون مقدس را می‌آموخت، در تفسیر متون ادبی کلاسیک کارآمد نبود و به طور کلی هر هرمنوتیک در ناحیه خاص خود به کار گرفته می‌شد.

دو. هرمنوتیک عام^[۷۷] که از مقوله روش شناسی است. این قسم از هرمنوتیک در صدد ارائه روش فهم و تفسیر است، اما اختصاص به زمینه خاصی ندارد و شاخه‌های متعدد علوم تفسیری را پوشش می‌دهد. این گرایش از قرن هجدهم با آرای متکلم آلمانی، فردریک شلایرماخر، آغاز شد و در قالب تلاش‌های ویلهلم دیلتای در پرداختن به مطلق علوم انسانی ادامه یافت و امروزه به وسیله کسانی چون املیوبتی و اریک هرش دنبال می‌شود.

سه. هرمنوتیک فلسفی که هدف آن توصیف ماهیت فهم است و برخلاف هرمنوتیک‌های گذشته به مقوله فهمِ متن منحصر نمی‌شود. این نوع هرمنوتیک، خود را در چهارچوب فهم علوم انسانی محدود نمی‌کند، اما درصدد تحلیل واقعه فهم و تبیین شرایط وجودی حصول آن است. البته آنچه امروزه با عنوان هرمنوتیک فلسفی شناخته می‌شود، وام‌دار فیلسوف آلمانی، مارتین هایدگر و شاگردش هانس گادامر و دو فیلسوف فرانسوی متأثر از هایدگر یعنی پل‌ریکور و ژاک دریدا است.

می‌توان فهمید که مدافعان هر کدام از این نحله‌های فکری را نمی‌توان در چارچوب‌های مشخص و مشترک جا داد و تقسیم‌بندی آرا و عقاید در این زمینه، ما را بی‌نیاز از سیر اجمالی در تاریخ هرمنوتیک و پرداختن به نظرات متفکران این حوزه معرفتی نمی‌کند. از این رو، مروری بر تاریخچه این جریان فکری و مهم‌ترین زمینه‌ها و گرایش‌های آن راه‌گشا به نظر می‌رسد.

۲. ۸٫ ۱. شلایر ماخر (۱۸۳۴-۱۷۶۸)

اگر هرمنوتیک را به دو دوره پیشامدرن و مدرن تقسیم‌بندی کنیم، آن‌گاه باید گفت هرمنوتیک مدرن با شلایر ماخر آغاز می‌شود. در تقسیم‌بندی تاریخی هرمنوتیک، نوع شلایر ‌ماخریِ آن که با دیلتای ادامه می‌یابد، هرمنوتیک رمانتیک نامیده می‌شود (خاتمی، ۱۳۸۵: ۱۴۳). در نگاهی تاریخی به روند هرمنوتیک در‌می‌یابیم که تا زمان شلایرماخر هرمنوتیک اساساً مربوط به تفسیر متون مذهبی است. اما در دوره وی هرمنوتیک این امتیاز را می‌یابد که از قید متون مقدس آزاد شود و هر متنی را شامل گردد؛ بر همین مبنا، هرمنوتیک فلسفی شلایرماخر را متن‌مدار می‌دانند (واینسهایمر^[۷۸]، ۱۳۸۱: ۲۱).

علاوه بر این تمایز، خاتمی (۱۳۸۵) ‌به این نکته اشاره دارد که امتیاز دومی که هرمنوتیک در این زمان می‌یابد این است که جنبه‌های سوبژکتیو و روانشناسانه به وسیله شلایرماخر برجسته می‌شود؛ ‌بنابرین‏، هرمنوتیک از نظر شلایرماخر نوعی بازسازی^[۷۹] و تجربه مجدد اندیشه مؤلف است که در سایه رویکرد و رهیافت شهودی به متن حاصل می‌شود. در نتیجه، هدف مفسر آن نیست که با نادیده‌گرفتن متن به بررسی جنبه‌های روانی مؤلف بپردازد، بلکه وی می‌کوشد به ذهنیتِ تجلی‌یافته مؤلف در متن دست یابد و با تحلیل شرایط و عوامل روانی به درون اندیشه و ذهن او راهی بیابد (واعظی، احمد، ۱۳۸۰ :۹۷).

به طور کلی، شلایرماخر هرمنوتیک را به مثابه هنر فهمیدن تلقی نمود. او مسأله بد‌فهمی را مدّ نظر قرار داد و معتقد بود تفسیر متن، دائمأ در معرض ابتلا به سوء فهم است؛ ‌بنابرین‏، به تدوین قواعدی عام، برای تفسیر متون پرداخت تا به کمک آن، مفسر، فهمی صحیح از متن به دست آورد. (چناری و باقری ۱۳۸۷: ۳).

۲. ۸٫ ۲. ویلهلم دیلتای^[۸۰] (۱۹۱۱-۱۸۳۲)

هیگز در سال ۲۰۰۳ در انگلستان گزارشی در خصوص نقش و وظایف مدیران غیر موظف تهیه نمود. بخشی از گزارش هیگز، به بررسی روابط میان سهام‌داران اختصاص یافته و بیان نموده بود: «برقراری یک ارتباط مهم، ارزشمند و اجتناب ناپذیر با سهام‌داران، از وظایف مدیران غیر موظف به شمار می‌آید» .

سهام‌داران بویژه سرمایه گذاران نهادی نیز در حاکمیت شرکتی شرکت، نقشی مهم ایفا می‌کنند. سرمایه گذاران نهادی می‌توانند بر مدیریت شرکت نظارت داشته باشند و نفوذشان بر مدیریت شرکت می‌تواند مبنا یی برای همسو کردن منافع مدیریت با منافع گروه سهام‌داران در راستای حداکثرسازی ثروت سهام‌داران باشد . در ادبیات مالی از تمرکز مالکیت به عنوان ساز و کاری مهم یاد می شود که مشکلات نمایندگی را کنترل می‌کند و حمایت از منافع سرمایه گذاران را بهبود می بخشد (کردتبار، ۱۳۸۷).

بسیاری از پژوهش‌های این موضوع را که افزایش سهام‌داران عمده و بزرگ،موجب محدود شدن مسایل و مشکلات نمایندگی می شود و انگیزه کافی برای نظارت بر مدیران را دارند مورد بررسی قرار داده‌اند. یو (۲۰۰۶)، یو و همکاران^[۹] (۲۰۰۲)، دلگادو^[۱۰] و هرتادو^[۱۱](۲۰۰۱) ‌به این نتیجه رسیدند که شرکت‌های با مالکیت نهادی بزرگتر وسهامداران عمده بیشتر دارای اقلام تعهدی اختیاری کمتر و در نتیجه کیفیت سود بالاتر می‌باشند. (یو و همکاران،۲۰۰۲؛ دلگادو و همکاران،۲۰۰۱). شواهد تجربی نشان می‌دهد که نقش نظارتی سهام‌داران عمده موجب بهبود فرایند گزارشگری و کاهش تضاد میان مدیران و سهام‌داران می‌گردد . دریافتند که سرمایه گذاران نهادی مایل به درگیر شدن در فعالیت‌های سهامداریند. چانگ^[۱۲] و ژانگ^[۱۳](۲۰۰۹) ‌به این نتیجه رسیدند که حضور سهام‌داران نهادی موجب افزایش کیفیت ساختار مالکیت می شود و آن ها علی‌رغم اینکه سبب افزایش کیفیت حاکمیت شرکتی می‌شوند، در شرکت به ‌عنوان امین و کاهنده هزینه های نمایندگی عمل می‌کنند. به شواهدی مبنی بر اینکه شرکتهایی با مالکیت نهادی بزرگتر کمتر از مدیریت سود استفاده می‌کنند دست یافت.

مفهوم حاکمیت شرکتی

بررسی متون متعدد و معتبر نشان می‌دهد که اولین و قدیمی‌ترین مفهوم عبارت حاکمیت‌‌‌ شرکتی، از واژه لاتین Gubenare به معنای هدایت کردن، گرفته شده است که معمولاً درمورد هدایت کشتی به کار می‌رود و دلالت بر این دارد که اولین تعریف حاکمیت‌‌‌ شرکتی، بیش­تر بر راهبری تمرکز دارد تا کنترل. تعریف‌های مختلفی از حاکمیت‌‌‌ شرکتی وجود دارد، از تعریف‌های محدود و متمرکز بر شرکت‌ها و سهام‌داران آن‌ ها گرفته تا تعریف‌های جامع و در برگیرنده پاسخ‌گویی شرکت‌ها درقبال گروه کثیری از سهام­داران، افراد یا ذی­نفعان. بررسی ادبیات موجود نشان می‌دهد که هیچ تعریف مورد توافقی ‌در مورد حاکمیت‌‌‌ شرکتی وجود ندارد. تفاوت‌های چشم‌گیری در تعریف بر اساس کشور مورد نظر وجود دارد. حتی در آمریکا یا انگلستان نیز رسیدن به تعریف واحد کار چندان آسانی نیست (جلالی، ۱۳۸۷، ۴).

فدراسیون بین ­المللی حسابداران درسال۲۰۰۴، حاکمیت‌‌‌ شرکتی را چنین تعریف ‌کرده‌است: «حاکمیت‌‌‌ شرکتی عبارت از مسئولیت‌ها و شیوه های به کار برده شده توسط هیئت‌ مدیره و مدیران مؤظف با هدف مشخص کردن مسیر راهبردی است که تضمین‌کننده دست­یابی به هدف‌ها، کنترل ریسک‌ها و مصرف مسئولانه منابع است» (حساس یگانه، ۱۳۸۵، ۳۳).

سازمان ‌همکاری وتوسعه ‌اقتصادی ‌درسال۱۹۹۸، حاکمیت ‌شرکتی را چنین بیان کرد: «حاکمیت‌‌‌ شرکتی، سیستمی ‌است که‌ به وسیله آن شرکت‌های تجاری، کنترل وهدایت شوند.ساختار حاکمیت‌‌‌ شرکتی، تقسیم حقوق ومسئولیت‌ها ‌را در بین اعضای هیئت‌ مدیره، مدیران، سهام­داران وسایر ذی­نفعان مشخص می‌کند. هم­چنین قوانین ورویه‌های تصمیم‌گیری درخصوص امورشرکت راباصراحتبیان می­ کند. با تحقق این امر، حاکمیت‌‌‌ شرکتی ساختاری را ارائه می‌کند که از طریق آن، اهداف شرکت، ابزارهای دست­یابی به آن اهداف و نظارت بر عملکرد، تعیین می‌شود» (۱۹۹۹OECD,).

حاکمیت‌‌‌ شرکتی عبارت است از فرایند نظارت و کنترل برای تضمین آن که مدیر شرکت مطابق با منافع سهام­داران عمل می‌کند (حساس یگانه، ۱۳۸۴).

حاکمیت‌‌‌ شرکتی را می‌توان مجموعه قوانین، مقررات، نهادها و روش‌هایی تعریف کرد که تعیین می‌کند شرکت‌ها چگونه و به نفع چه کسانی اداره می‌شوند (حساس یگانه، ۱۳۸۴)

حاکمیت‌‌‌ شرکتی شیوه­ای برای هدایت و اداره فعالیت‌های شرکت توسط هیئت‌ مدیره و مدیریت ارشد است (شرکت بورس اوراق بهادار تهران، ۱۳۸۶، ۲).

اساسی­ترین رکن بحث حاکمیت‌‌‌ شرکتی، اطمینان یافتن از اعمال حاکمیت صحیح سهام‌داران بر اداره شرکت است.باوجود این،وجود حالاتی خاص سبب می‌‌گردد که اعمال این حاکمیت مخصوصاً برای سهام‌داران خرد با موانعی روبرو شود .ازاین رو یکی ازمسائل مهم در حاکمیت‌‌‌ شرکتی،آگاهی ازساختار مالکیت وترکیب هیئت‌ مدیره می‌باشد تا با استفاده ‌از آن‌ها بتوان استراتژی‌های لازم در استقرار حاکمیت‌‌‌ شرکتی را تدوین نمود.

تئوری­های حاکمیت شرکتی

تعریف­های نظام حاکمیت شرکتی همگی هدف مشترکی را دنبال ‌می‌کنند وآن عبارت است از کنترل برمدیریت درانجام وظایف محول شده وحفظ منافع ذی­نفعان. این دیدگاه ­ها درمجموع، منجر به ارائه­ سه نظریه برای نظام حاکمیت شرکتی شده است که عبارتنداز:

نظریه ساختار سرمایه

باید توجه داشت که تأثیر ساختار مالکیت بر عملکرد و بازده شرکت‌ها موضوعی پیچیده و چند بعدی است. به همین دلیل انواع تعارض و تضاد منافع بین اشخاص و گروه‌ها را می‌توان انتظار داشت که از جمله آن ها می‌توان به تضاد منافع بین مالکان و مدیران، سهام‌داران و طلبکاران، سهام‌داران حقیقی و حقوقی، سهام‌داران درونی و بیرونی و غیره اشاره نمود. با وجود این، یکی از مهم‌ترین ابعاد تئوری نمایندگی به ناهمگرایی منافع بین مدیران و سهام‌داران مربوط می‌شود که موضوع اصلی اکثر پژوهش‌ها در این زمینه را تشکیل می‌دهد. به اعتقاد صاحب‌نظران، سهام‌داران همواره باید نظارت مؤثر و دقیقی را بر مدیریت اعمال نمایند و همواره تلاش کنند تا از ایجاد مغایرت در اهداف و بروز انحراف در تلاش‌های مدیران جلوگیری شود. البته در هر صورت سهام‌داران با انتخاب مدیران و تفویض قدرت تصمیم‌گیری به آنان تحت شرایطی ممکن است در موضع انفعال قرار داشته باشند که شدت و ضعف آن بستگی زیادی به عملکرد، صحت و دقت تصمیمات سهام‌داران دیگر خواهد داشت (پوشنر^[۱۴]، ۱۹۹۳)

همینطور ، پیش‌بینی یک استرسور روانشناختی ، در هر دو جنس ، فشار خون را افزایش می‌دهد (ساسن ^[۹۷]و دیگران ، ۱۹۹۱ ؛ وارویک – اوانس^[۹۸] و دیگران ، ۱۹۸۸ ) .

عوامل بسیاری در پاسخدهی فیزیولوژیک متفاوت افراد به استرس نقش دارند که ممکن است با بیماری‌های قلبی – عروقی در ارتباط باشند . این عوامل عبارتند از جنس ( لایت و دیگران ، ۱۹۹۳ ؛ تریبر و دیگران ،۱۹۹۳ ) ؛ نژاد ( لایت و دیگران^[۹۹] ، ۱۹۹۳) ؛ سبک‌های سازگاری ( دولان و دیگران^[۱۰۰] ، ۱۹۹۲ ) ؛ و شخصیت ( پالمرو^[۱۰۱] و دیگران ، ۱۹۹۳ ) .

دمبروسکی^[۱۰۲] و مک دو گال^[۱۰۳] ( ۱۹۸۳ ؛ به نقل از لاولر ، ۲۰۰۱ ) ، سه الگوی پاسخدهی همودینامیک به استرس را معرفی می کند :

پاسخدهی قلبی ، پاسخدهی عروقی ،پاسخدهی قلبی – عروقی .این محققان اظهار می دارند افرادی که از الگوی پاسخدهی قلبی و مختلط تبعیت می‌کنند ، بیش از افرادی که نسبت به استرس پاسخدهی عروقی دارند ، در اثر مواجهه با آن تحت فشار قرار می گیرند .کمترین میزان فشار و تغییر در اثر استرس ، در میزان فشارخون دیاستولیک افرادی مشاهده شد که الگوی پاسخدهی عروقی داشتند .

لاولر و همکاران (۲۰۰۱) ، نشان دادند زمانی که افزایش فشارخون دیاستولیک در مواجهه با استرس مد نظر قرار گیرد ،گروه پاسخدهی مختلط بیشترین افزابش را در این مشخصه بروز می‌دهند ؛ در حالی که اگر نوع واکنشدهی به استرس را در نظر بگیریم ، ‌گروه‌های پاسخدهی قلبی و مختلط بیشترین افزایش را در پاسخدهی فشارخون سیستولیک نشان خواهند داد .

۲-۱-۵ نقش خلق و خو در پاسخدهی به استرس

یکی از منابع اصلی و مهم در پاسخدهیهای مختلف افراد به استرس ، نقش خلق و خو است .خلق و خو ، اشاره به آن ویژگی‌های روانشناختی دارد که از فرایند های فیزیولوژیکی ارثی سرچشمه می گیرند .‌بنابرین‏ ، خلق وخو به تحریک پذیری هر روز مغز ، دستگاه عصبی خودمختار و دستگاه درون ریز مرتبط می شود .پس تفاوت‌های افراد در خلق وخو ، بیشتر تفاوت‌های زیست شناختی هستند ( ریو ، ۱۳۷۸ ؛ اشتاین متز^[۱۰۴] ، ۱۹۹۵ ) .بیتز^[۱۰۵] (۱۹۸۹ )، خلق و خو را متشکل از تفاوت های فردی در گرایشات رفتاری می‌داند که در پایه های زیست شناختی فرد ریشه دارند و بسیار زود در زندگی ظاهر شده ، و در موقعیت های مختلف ، نسبتا پایدار می ماند .روث بارت (۱۹۸۹) ، خلق و خو را تفاوت‌های افراد در پاسخدهی و خود تنظیمی می دانند .چنین پیشنهاد می شود که خلق وخو متاثر از ساختار زیست شناختی می‌تواند به عنوان راه انداز استرس عمل کند و راه اندازی عملکرد های قلبی – عروقی و عصبی – غددی مرتبط با خلق و خو ، آسیب پذیری در برابر استرس را افزایش دهد ( گانار ، ۱۹۹۵ ) .

استرلا^[۱۰۶] (۱۹۹۶) اظهار می‌دارد ، خلق و خو در نتیجه ارتباط فرد با محیط خارجی اش شکل می‌گیرد . به گفته وی خلق و خو تعدیل کننده آن چیزی است که به عنوان یک استرسور تعریف می شود ؛ موقعیتی که استرس در آن حادث شده است ؛ تلاشی که جهت انطباق با استرس انجام می‌گیرد غ و بهای روانی – فیزیولوژیکی که در برابر استرس پرداخت می شود .

به عقیده گیلبوآ^[۱۰۷] و ریویل^[۱۰۸] (۱۹۹۴)، چگونگی پاسخدهی فرد به رویدادهای پراسترس تا حد زیادی همسو و همگرا با ماهیت خلق و خو است . ‌بنابرین‏ ، چنین به نظر می‌رسد که به منظور بررسی تفاوت‌های فردی در پاسخدهی به استرس ، مطالعه خلق و خو و نقشی که در واکنش دهی متفاوت افراد به استرس دارد ، ضروری باشد .

محققانی که پاسخدهی به استرس را به عنوان جنبه مهمی از خلق و خو مطرح می‌کنند ، دائما به مدل عصبی / زیستی گری (۱۹۹۴،۱۹۸۲)استناد می نمایند ( کلتیکانگاس – جاروینن ، ۱۹۹۹) . گری عنوان می‌کند که خلق و خو ، تفاوت‌های فردی را در گرایش به انواع خاصی از هیجانات ، منعکس می‌سازد مدل او بیان می‌کند که تقویت رفتاری ، سه سیستم انگیزشی اساسی را راه اندازی می‌کند که در تعامل با سیستم‌های مختلف مغز هستند

۲-۱-۶ تجربیات هیجانی استرس

نظریه پردازان هیجان براین عقیده هستند که هیجان سه مؤلفه‌ عمده دارد : تظاهرات غیر کلامی ؛ برانگیختگی فیزیولوژیک ؛ و تجربه فاعلی ( ریو ، ۱۳۷۸ )

هیجانات برای بقای بشر بسیار ضروری هستند .فرآیندهای هیجانی به عنوان یکی از واسطه های بین متغیرهای روانی – اجتماعی و نتایج سلامت شناخته شده اند (تایلور و آسپین وال^[۱۰۹] ، ۱۹۹۳) . برای مثال ،عاطفه منفی با پیامدهای منفی سلامتی در ارتباط به دست آمده است (دنولت^[۱۱۰] ،۱۹۹۸؛ دنولت و دیگران ،۲۰۰۰) .

بعلاوه ، دانشمندان دریافته اند استرسوری که بار عاطفی منفی نداشته باشد ، واکنش‌های اصلی استرس را فراخوانی نمی کند ( باوم و دیگران ، ۱۹۸۷) .

عموما تحقیقات نشان می‌دهند هنگامی که افراد دچار استرس می‌شوند ، تجربیات هیجانی منفی دارند (باوم و دیگران ، ۱۹۸۷) .بعلاوه اضطراب و افسردگی ، تجربیات شایعی هستند که در خلال وضعیت پر استرس برای انسان بروز می‌کنند . لازاروس (۱۹۹۹) ، خشم ، حسادت ، اضطراب ، ترس ، شرم ، گناه و عصبانیت را از هیجانات استرس معرفی می کند .

چندین نظریه به توضیح این امر پرداخته‌اند که چرا رزیدادهایی که استرس برانگیز تصور می‌شوند ، اثرات منفی بر کارکرد های هیجانی و رفتاری دارند ؛ نظریه های کارکردی – هیجانی ( به عنوان مثال دالرد^[۱۱۱] و میلر^[۱۱۲] ، ۱۹۵۰و کوهن^[۱۱۳] ، ۱۹۸۰ ؛ به نقل از تایلور ، ۱۹۹۵ ) معتقدند که استرس می‌تواند ناکامی ایجاد کند و سبب خصومت ، ناراحتی و پرخاشگری شود ؛ که می‌تواند تبیین کند چرا مردم تحت شرایط استرس ، کمتر به دیگران کمک می‌کنند و به رفتارهای اجتماعی می پردازند .

۲-۱-۶ استرس و بیماری‌های کرونری قلب

بیماری‌های کرونری قلب(CHD) ، دسته ای از بیماری‌ها هستند که از تنگی یا انسداد عروق کرونر ناشی می‌شوند . کار این عروق رساندن خون حاوی اکسیژن به ماهیچه های قلب است .بیماری‌های کرونری قلب شامل آنژین ، تصلب شرایین و انفارکتوس قلبی می شود .عوامل خطر آفرین بسیاری نظیر سیگار کشیدن ، فشارخون بالا ، چاقی و تاریخچه بیماری خانوادگی در بروز بیماری قلبی دخیل هستند . در این لیست باید استرس و خصوصاً نحوه واکنش افراد در برابر آن را نیز گنجاند (دی ماتئو ، ۱۳۷۸) .

بیماری‌های کرونری قلب جزء بیماری های روان – تنی^[۱۱۴] است که نقش عوامل روانشناختی و اجتماعی در بروز و ظهور آن آشکار شده است . کرانتر و مانوک (۱۹۸۴) ، با بررسی واکنش‌های ضربان قلب و فشارخون گروهی از بیماران CHD ، نتیجه گرفتند که این واکنش ها با افزایش کم خونی شریانی^[۱۱۵] رابطه دارد . افرادی که دارای پیش زمینه بیماری بودند خطر بیشتری را در مقابل تغیر ضربان قلب و فشارخون داشتند .

سیگریست^[۱۱۶] و همکاران (۱۹۸۲؛به نقل از کلان و همکاران ،۱۹۹۳) ، طی مطالعه ای ‌به این نتیجه رسیدند که بیمارانی که حداقل یک بار سابقه انفارکتوس قلبی داشتند ، ۳برابر بیش از افراد دیگر در برابر رویداد های اساسی و منفی زندگی آسیب پذیرند .

دیمزداله^[۱۱۷] و هردز ^[۱۱۸](۱۹۸۲؛ به نقل از تن ننت ، ۱۹۹۶ ) ، در بررسی ۶۰ تحقیق انجام شده در زمینه استرس رویدادهای زندگی با عوامل خطر (CHD) ‌به این نتیجه دست یافتند که اسیدهای چرب آزاد و کلسترول ( که عوامل خطر آفرین بیماری کرونر قلب محسوب می‌شوند ) در واکنش به تعدادی از استرسور های روانشناختی افزایش می‌یابند .