توریسم نه تنها سبب افزایش درآمد افراد و ارگانهایی می شود که در این راستا فعالیت دارند، بلکه برای افرادی که به گردشگری علاقهمندند نیز می تواند مفید باشد. هر کشور، شهر و یا حتی روستا دارای پتانسیلهایی جهت رونق اقتصادی است. توریسم می تواند همچون یک کار تجارتی سبب رقابت اقتصادی شود. همان طور که در تجارت تأمین کننده های کالا در صدد رقابت، جهت تولید کالایی بهتر بر میآیند، در صنعت توریسم نیز از آنجا که گردشگران روز به روز دنبال سرویس گرفتن بهتر میباشند، کشورها باید به رقابت افتاده تا جهت جذب بیشتر مسافران در کشور خود امکانات و تجهیزات بیشتری را فراهم آورند. البته این مسأله کاملاً قابل انتظار است که تمامی کشورها به زور نمی توانند نیازهای مرتبط با کشورهای خارجی را ارائه دهند. حتی گاهی ارائه برخی از این سرویسها ممکن است به علت عدم سازگاری فرهنگی با یک کشور هیچگاه صورت نگیرد.
ایران کشوری است با جاذبههای گوناگون در زمینه های تاریخی و فرهنگی و جغرافیایی و جود اقوام گوناگون با آداب و سنن منحصر به فرد، چهره های متفاوتی به این کشور بزرگ، چه از نظر وسعت و چه از نظر قدمت بخشیده است و شناسایی نکردن بسیاری از جاذبههای موجود باعث شده که « بهشت گمشده » لقب ایران در صنعت گردشگری همچنان گمشده باقی بماند. کارشناسان جهانگردی از ایران به عنوان غول خفته این صنعت نام میبرند.
از آنجا که امروزه بیشتر افراد به منظور تفریح و لذت بردن (باید توجه داشت که در تعریف سفر هم بسیاری از کتابهای تخصصی در زمینه جهانگردی همین مطلب را ارائه میدهند، یعنی سفر به قصد لذت بردن انجام میشود) سفر می کند، توقع بیشتری از لحاظ امکانات از کشور میزبان دارند و به همین دلیل است که کشورهایی که اکنون از جاذبه های مصنوعی و به عبارت بهتر دست ساز برخوردارند، از کشورهای دیگر در زمینه جذب توریست موفق تر عمل میکنند. البته به این موضوع هم باید توجه داشت که تا حدی امنیت و گاه سیاست های خارجی نادرست در کشورها و وجود تبلیغات منفی رسانه های خارجی بر این مسئله می تواند دامن بزند.
یکی دیگر از مواردی که می تواند به ما در جهت توسعه گردشگری یاری کند، فرهنگ سازی و آشنا کردن مردم در مواجهه با افراد خارجی است، به عنوان مثال در کشور چین در آستانه برگزاری المپیک ۲۰۰۸ پکن، در حال آموزش دادن لبخند و ایستادن داخل صف به مردم بودند. کاری ساده اما تأثیرگذار.
به طور کلی عوامل زیادی در جذب توریست مؤثرند که مهمترین عوامل آن بشرح زیر میباشد (رایز و تنور۲۰۱۲):
۱- تأمین امنیت مالی و جانی برای گردشگر ایجاد احساس امنیت کامل اجتماعی و قضایی در آن
۲- بهبود کیفیت عرضه خدمات و ارتقای امکانات رفاهی و آسایش
۳- تحقیقات و پژوهشهای کارشناسنامه در جهت شناسایی بازارهای مطلوب
۴- فعال کردن نمایندگیهای خصوصی در کشور
۵- سازماندهی رفتارها و برخوردها در جهت بهینه کردن افکار داخلی
۶- گسترش سرمایه گذاری خصوصی و دولتی برای گسترش امکانات گردشگری مانند ساخت هتل، رستوران، مراکز اقامتی
۷- ایجاد و بهبود فضای رقابتی اقتصادی در گردشگری
۸- شناسایی علمی کالاهای مورد نیاز برای خرید توسط گردشگران
۹- متنوع کردن مراکز گردشگری، جاذبههای طبیعی و تاریخی
۱۰- استفاده از روشهای علمی برای تبلیغات و بازاریابی
۱۱- تسهیل قوانین صدور رویداد و حذف قوانین و مقررات زائد ودست و پاگیر
۱۲- جلوگیری از اعمال فشار و سختگیریهای بی مورد نسبت به گردشگران
۱۳- منظم کردن پروازهای داخلی و خارجی و بهبود ارائه خدمات در آن ها
۱۴- احترام به فرهنگ محلی با مشارکت گردشگران.
۲-۷٫ موانع توسعه صنعت گردشگری
کشورها با پرداختن به بررسی دلایل و عوامل توسعه جهانگردی در کشورشان در زمینهای متفاوت به دنبال راه حلی برای توسعه این صنعت بوده اند. این مشکلات را از منظرهای متفاوت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی میتوان بررسی کرد. گرچه تقسیم بندی و تمایز مشخصی از این موانع، در دستهای مجزا امکان پذیر نیست و بیشتر این موانع مختلط بوده است؛ چنان که هم مربوط به بعد اقتصادی و هم بعد اجتماعی می شود، نگارنده موانع توسعه گردشگری را به دو دسته ی وسیع روبنایی و زیربنایی تقسیم بندی کردهاست (استیگیتز، ۱۳۸۶).
۲-۷-۱٫ موانع زیربنایی
مشکلات اقتصادی و وضعیت نابسامان مالی در کشورهای در حال توسعه را می توان یکی از بزرگترین موانع در بحث توسعه گردشگری نام برد عدم وجود بسترهای مناسب حمل و نقل و نبود امکان خدماتی و رفاهی، دلیلی بر عدم توجه گردشگران به این مناطق بوده است (نساج و آریا، ۱۳۸۶). پاره در این موانع عبارتند از:
الف- حمل و نقل: یکی از بسترهای اجتماعی اقتصادی بوده است که با بهبود آن شرایط بهتری در توسعه گردشگری میتوان داشت. جهت بهبود حمل و نقل بر پاره ای از مسائل آن باید توجه خاصی مبذول شود از جمله: توسعه و ارزیابی راهبرد قیمت گذاری، تعیین کشش نقاط، درآمد و کشش قیمتی، داده های در مورد کنترل کیفیت»
تنظیم جداول برنامه ای، شناسایی انتظارات، میزان رضایت مشتریان، بررسی تاثیر احتمالی و زیست محیطی شبکه های حمل و نقل در جامعه میزبان، شناسایی بازار هدف، پیشبینی نیازهای آینده بخش حمل و نقل، مدیریت مسائل در این بخش»
ب- اماکن اقامتی و رفاهی: هتل ها، مسافرخانه ها، رستوران ها و تمامی تسهیلات خدماتی، که در صنعت گردشگری به کار می رود جزء خدمات اقامتی میباشد. در بحث تسهیلات اقامتی توجه به چند معیار از اهمیت خاصی قرار دارد: بحث کیفیت، بحث قیمت و نزدیکی به منطقه گردشگری.
پ- مراکز خدماتی دیگر: از مراکز خدماتی دیگر از جمله: مراکز بهداشتی درمانی مانند بیمارستانها، مراکز امداد مثل آتش نشانی و غریق نجات، پمپ بنزینها، سرویسهای عمومی و همچنین دسترسی به مراکز خرید می توان نام برد.
۲-۷-۲٫ موانع روبنایی
الف – اطلاع رسانی: تبلیغات و اطلاع رسانی از مباحث بسیار مهمی در اقتصاد به شمار میرود. آگاهی رسانی و تبلیغات امروزه با رو شهای متفاوتی در جهان برای جذب گردشگران انجام میگیرد و بیشترین تاثیر در جذب گردشگر داشته است. بروز بودن در آگاهی رسانی از جمله موارد مؤثر در توسعه گردشگری بوده است. روش های اطلاع رسانی عبارتند از(استین[۶]، ۲۰۰۸):
۱- مجموعه گردشگری (پکیج گردشگری): « مجموعه های مسافرتی، سفرها تنظیم شدهای هستند که با توجه به برنامه های از پیش تعیین شده و مشروح در ارتباط با خدمات گردشگری متعدد به وجود میآیند. این مجموعه ها از پیش با قیمت ثابتی به فروش میرسند».
۲- برگ های تبلیغاتی(بروشورها)
۳- بازاریابی توسط آژانسهای مسافرتی