جدول ۲-۵- ابعاد سرمایه اجتماعی از دیدگاه بعضی صاحب‌نظران

نظریه پرداز

ابعاد

کلمن

اندازه گروهی شبکه

حجم سرمایه که هرکدام از اعضای شبکه

بوردیو

تعهدات، انتظارات و اعتماد متقابل

کانال های ارتباطی

هنجارها و ضمانت های اجرایی مؤثر

از دیدگاه گروه کندی

دانشگاه هاروارد

اعتماد

مشارکت سیاسی

مشارکت و رهبری مدنی

پیوندهای اجتماعی غیر رسمی

بخشش و روحیه داوطلبی

مشارکت مذهبی

عدالت در مشارکت مدنی

تنوع معاشرت ها و دوستی ها

از دیدگاه

گوشال و ناهاپیت

عنصر ساختاری

عنصر شناختی

عنصر رابطه ای

منبع : ( الوانی و سید تقوی، ۱۳۸۰ : ۲۴ )

۲-۱۱- اهمیت سرمایه اجتماعی در بحث های سازمان و مدیریت

از دوران گذشته، توجه به سازمان ها به عنوان بازیگران اجتماعی و نیز دقت صاحب نظران به نیازها و مسائل مرتبط با سازمان، زمینه مساعدی را برای گسترش مفهوم سرمایه اجتماعی در حیطه سازمان ایجاد نموده است.

سرمایه اجتماعی از یک منظر، پدیده ای مدیریتی است و برای آن ویژگی های گوناگونی تعریف شده که شامل ) هنجار ( ارزش ها و رفتارهای مشترک، ارتباطات، همکاری، تعهد متقابل ، شناخت متقابل و شبکه ها می‌باشد ) ویلانو و آجوسا، ۲۰۰۳ به نقل از اندیشمند، ۱۳۸۸) .

سازمان هایی که دارای سطوح بالاتر سرمایه اجتماعی هستند، احتمال دارد تا نسبت به رقبایشان که دارای ، سرمایه اجتماعی کم تری هستند، موفق تر باشند ) ناهاپیت و گوشال، ۱۹۹۸ : ۲۵۰ )

سرمایه اجتماعی سازمانی، یک دارایی است که هم برای سازمان ) از طریق ایجاد ارزش بریا ذینفعان ( و هم برای اعضای سازمان )از طریق ارتقای مهارت کارکنان( مفید و سودمند است )لینا و ون برن، ۱۹۹۹ به نقل از اندیشمند، ۱۳۸۸) .

در نهایت طبق پژوهش های به عمل آمده سرمایه اجتماعی می‌تواند :

بر موفقیت حرفه ای تاثیر بگذارد؛

به فرایند جستجوی شغلی کارکنان کمک نموده و پورتفلیوی بهتری از کارکنان برای سازمان ایجاد نماید ؛

مبادله منابع بین واحدها را تسهیل نماید ؛

نوآوری، ایجاد سرمایه فکری و کارایی تیم های چند منظوره را تحریک نماید ؛

گردش شغلی کارکنان را کاهش دهد ؛

ارتباط با عرضه کنندگان، شبکه منطقه ای تولید و یادگیری بین سازمانی را تقویت نماید.

گفتار دوم : سرمایه فکری

۲-۱۲- تعاریف ارائه شده از سرمایه فکری

مفهوم سرمایه فکری همیشه مبهم بوده و تعاریف مختلفی برای تفسیر اینفهوم مورد استفاده قرار گرفته است. بسیاری تمایل دارند از اصطلاحاتی مانند داراییها، منابع یا محرک های عملکرد به جای کلمه سرمایه استفاده کنند و آن ها واژه فکری را با کلماتی مانند نامشهود، بر مبنای دانش یا غیر مالی جایگزین می‌کنند. بعضی از حرفه ها ) حسابداری مالی و حرفه های قانونی ( نیز تعاریف کاملا متفاوتی مانند دارایی‌های ثابت غیر مالی که موجودیت عینی و فیزکی ندارند، ارائه کرده‌اند. با توجه به آنچه گفته شد ، تعاریف مختلفی درمورد سرمایه فکری گفته شده است که در ادامه به تعدادی از آن ها اشاره می‌کنیم:

۲-۱۲-۱- سرمایه فکری از دیدگاه استوارت

استوارت اعتقاد دارد، سرمایه فکری مجموعه ای از دانش ، اطلاعات ، دارایی‌های فکری ۲، تجربه، رقابت و یادگیری سازمانی است که می‌تواند برای ایجاد ثروت به کار گرفته شود. در واقع سرمایه فکری تمامی کارکنان، دانش سازمانی و توانایی‌های آن را برای ایجاد ارزش افزوده دربر می‌گیرد و باعث منافع رقابتی مستمر می شود ) قلیچ لی و مشبکی، ۱۳۸۵) .

-۲-۱۲-۲ سرمایه فکری از دیدگاه بنتیس

بنتیس سرمایه فکری را به عنوان مجموعه ای از دارایی‌های نامشهود ) منابع، توانایی ها ، رقابت ( تعریف می‌کند که از عملکرد سازمانی و ایجاد ارزش به دست می‌آیند) بنتیس، ۱۹۹۸ به نقل از قلیچلی و مشبکی، ۱۳۸۵) .

-۳ -۱۲-۲ سرمایه فکری از دیدگاه ادوینسون و مالون

اطلاعات و دانش به کار برده شده برای کار کردن، جهت ایجاد ارزش ادوینسون و مالون، سرمایه فکری را تعریف می‌کنند . (واسیله، ۲۰۰۸ به نقل ازدستگیر و محمدی، ۱۳ ) .

-۴ -۱۲-۲ سرمایه فکری از دیدگاه بنتیس و هالند

بنتیس و هالند، در مقاله خود در سال ۲۰۰۲ ، سرمایه فکری را این طور تعریف می‌کنند : سرمایه فکری ذخیره ای از دانش را که در نقطه خای از زمان در یک سازمان وجود دارد، نشان می‌دهد. در این تعریف ارتباط بین سرمایه فکری و یادگیری سازمانی مورد توجه قرار گرفته است (بنتیس و هالند، ۲۰۰۸ به نقل ازدستگیر و محمدی،۱۳۸۸ ) .

۲-۱۲-۵- سرمایه فکری از دیدگاه روس و همکاران

سرمایه فکری دارایی است که توانایی سازمان را برای ایجاد ثروت اندازه گیری می‌کند. این دارایی ماهیتی عینی و فیزیکی ندارد و یک دارایی نامشهود است که از طریق به کارگیری دارایی‌های مرتبط با منابع انسانی ، عملکرد سازمانی و روابط خارج از سازمان به دست آمده است. همه این ویژگی ها باعث ایجاد ارزش در درون سازمان می شود و این ارزش به دست آمده به دلیل اینکه یک پدیده کاملا داخلی است، قابلیت خرید و فروش ندارد (روس و همکاران، ۲۰۰۵ به نقل از محمدی و دستگیر، ۱۳۸۸ ) .

همان طور که گفته شد از سرمایه فکری تعاریف فراوانی شده است که چند نمونه از آن ارائه شد. با بررسی های انجام شده بر روی تعاریف مختلف سرمایه فکری از سال ۱۹۸۷ تاکنون ، برخ ی از آن ها به صورت منتخب در جدول ذکر شده است. این تعاریف تجزیه و تحلیل شده و اجزای آن شناسایی شده است.

جدول۲-۶- تعاریف منتخب سرمایه فکری (مار و مستغفر، ۲۰۰۵ به نقل از علوی و قرشی، ۱۳۸۶ )

نویسندگان

تاریخ

تعاریف

ایتامی

۱۹۸۷

دارایی های نامشهود مانند دارایی های مبتنی بر اطلاعات که شامل فناوری ، اعتماد مشتری ، تصویر سازمانی حاصل از علائم تجاری، فرهنگ سازمانی و مهارت های مدیریتی می‌باشند.

هال

۱۹۸۹

دارایی های فکری شامل حقوق مالکیت معنوی مانند حق امتیاز، علایم تجاری طرح های ثبت شده، حق مالکیت معنوی، شهرت، شبکه های فردی و سازمانی ، دانش ، تخصص و مهارت های کارکنان است