- کانبان انتقال[۷۳] یا برداشت که کارت اجازه انتقال کالاها است.
در ضمن اصطلاح تعویض تک دقیقه ای قالب[۷۴] تکنیکی برای کاهش زمان آماده سازی است که توسط شینگو[۷۵] ارائه شده است و به معنای تعویض قالب در زمانی تک رقمی (زیر ده دقیقه) بوده و مجموعه ای از تکنیکها است که انجام عملیات آماده سازی ظرف ده دقیقه و یا کمتر را میسر میسازند. این اقدام شامل مراحل زیر را است(شریف و درگاهی، ۱۳۹۱: ۶):
- مطالعه دقیق عملیات فعلی و تفکیک آماده سازی درونی و بیرونی که غالباً در هم تلفیق شده و لازم است تا حد امکان از یکدیگر مجزا گردند.
آماده سازی درونی : این آماده سازی نیازمند توقف عملیات ماشین است. مانند نصب قالب بر روی دستگاه.
آماده سازی بیرونی : این آماده سازی را می توان در کنار ماشین (و یا در هر محل دیگر) بدون تماس مستقیم با ماشین و بدون نیاز به توقف آن انجام داد .مانند آماده سازی قالب پیش از نصب روی دستگاه.
-
- تبدیل آماده سازی درونی به بیرونی، به نحوی که آماده سازی درونی را بتوان در بیرون دستگاه و هنگامی که ماشین مشغول کار است انجام داد.
-
- فرایند تنظیم را از آماده سازی حذف کنید.
- حتی الامکان آماده سازی ها را حذف کنید.
تولید سلولی[۷۶] یک چیدمان کاربردی است که در آن، استقرار ماشین آلات در سلول ها همانند یک خط مونتاژ کوچک و معمولاً U شکل است. از آنجا که سلول ها، اقلام هم خانواده را تولید میکنند، زمانهای راه اندازی کوتاهتر بوده و اندازه دسته ها نیز میتواند کوچک شود. حرکت مواد و قطعات از سلول به خطوط مونتاژ اصلی و فرعی، در دسته های کوچک بوده و از طریق سیستم کانبان کنترل می شود . این چیدمان موجب تسهیل تولید کششی در JIT می شود (شریف و درگاهی، ۱۳۹۱: ۶) . برخی از مزایای تولید سلولی، به طور خلاصه عبارت است از:
-
- کاهش زمان راه اندازی و زمان تأخیر
-
- کاهش حمل و نقل
-
- انعطاف پذیری و سادگی برنامه ریزی تولید
-
- متنوع کردن ماهیت کار
-
- بهبود تمایل و انگیزش کارگران
- استفاده بهینه از نیروی کار
در طراحی فرایند در JIT باید از فنآوری گروهی[۷۷] (GT) استفاده شود. برخی فنآوری گروهی را یک فلسفه تولیدی جدید می دانند که معایب دو فلسفه تولید سفارشی و تولید انبوه را حذف و مزایای آن ها را در خود جمع کردهاست. برخی آن را یک سیستم تولیدی همانند دیگر سیستم های تولید از قبیل تولید ناب و تولید انعطاف پذیر برمی شمرند. عده ای نیز به فنآوری گروهی فقط به عنوان یک نحوه استقرار نگاه کرده و آن را مترادف استقرار سلولی در نظر می گیرند. به طور کلی، فنآوری گروهی یک نوع فلسفه تولیدی است که در آن قطعات مشابه گروهبندی میشوند تا از مزایای تشابه آن ها در تولید و طراحی استفاده گردد، که به این گروه ها خانواده قطعه گفته می شود. تشابه قطعات از دو نوع زیر میباشد:
-
- از لحاظ طراحی (مانند شکل یا اندازه)
- از لحاظ تولید و فرایند (توالی مراحل عملیات تولید قطعه)
در تولید JIT تمرکز بر تفکر کنترل کیفیت فراگیر[۷۸] (TQM) است، بهگونه ای که کلیه منابع بالقوه بروز عیب ، از فرایند و در نتیجه از محصول حذف میشوند. بازرسی به جای کشف علل معیوبی ها، تنها از عبور کالاهای معیوب به مراحل بعدی جلوگیری به عمل می آورد. امروزه ماشین هایی طراحی میگردند که قابلیت بررسی و کنترل محصول تولیدی خود را دارند. این امر مستلزم اضافه کردن دو عملکرد جدید به ماشین میباشد:
-
- مکانیزمی برای کشف وضعیت غیرعادی یا قطعات معیوب
- مکانیزمی برای متوقف ساختن ماشین یا خط به هنگام وقوع رویداد غیرعادی و یا تولید قطعات معیوب (جیدوکا[۷۹])
البته عوامل متعدد دیگری نیز هستند که در راه دستیابی به سطوح بالای کیفیت نقش بسزایی دارند. برای مثال دسته های کوچک تولیدی، مشکلات کیفیت را به سرعت نمایان میسازند، چرا که کشف محصولات معیوب در دسته های تولیدی کوچک بسیار راحت تر صورت میگیرد . به طور مشابه نگهداری یا باصطلاح خانه داری[۸۰] محل کار از جمله دیگر عوامل مؤثر میباشد، به نحوی که یک محل کار تمیز باعث می شود تا فعالیت های کاری بهتر انجام گرفته، بهره وری افزایش یافته و ایمنی کارکنان بهتر حفظ شود. نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه[۸۱] از جمله دیگر مفاهیم مهم در رویکرد JIT است. با بهره گرفتن از تکنیک چک لیست[۸۲] ماشین ها به صورتی منظم مورد بازبینی قرار گرفته و تعمیرات و تعویض ها به نحوی برنامه ریزی میشوند که در خارج از ساعت کاری انجام گیرند. این امر به نوبه خود در دسترس بودن ماشین آلات را افزایش میدهد (شریف و درگاهی، ۱۳۹۱: ۷) .
- سامانه تولید کششی: سامانه انبوه تولید به شکل فشاری است که از ماه ها قبل برنامه ریزی و مواد سفارش داده و بر اساس برنامه به خط فرستاده می شود. در این تولید قطعه در صفی از عملیات حرکت میکند. وقتی عملیات به پایان میرسد قطعه به عملیات بعدی هل داده می شود. این روش نیاز به واکنش های ناگهانی دارد و تغییر تولید را مشکل میکند. برای رسیدن به سامانه تولید ناب باید تولید به شکل کششی تقییر کند. سامانه کششی به معنای آن نیست که کسی نباید کالا یا خدماتی تولید کند مگر آنکه مشتری قبلا آن را سفارش داده باشد. در اغلب سامانه های رایج از این نوع، مشتری محصول را بر میدارد سپس تولید کننده جای خالی محصول برداشته شده را پر میکند. اعمال مفهوم کشش قدری پیچیده تر است. تولید کششی، تولیدی است که انجام فعالیت در آن بر مبنای تقاضای مشتریان صورت میگیرد (جعفرنژاد، ۱۳۹۰: ۲۱۶) .
تولید فشاری: تولیدی است که انجام فعالیت در آن بر مبنای پیشبینی تقاضا توسط عرضه کنندگان صورت میگیرد اما کاربرد مفهوم کشش در یک کارگاه بدین صورت است، که هر ایستگاه مشتری ایستگاه قبلی است. به چنین سیستمی، سیستم کششی و کانبان گفته می شود که یکی از راهکارهای تولید ناب در ساخت محصول است. که اوهنو برای کنترل تولید بین فرآیندها و به اجرا در آوردن نظام تولید به موقع (JIT) در شرکت تویوتا برای اولین بار توسعه داد. سیستم کششی و کانبان به کمک این سیستم تولید آبشاری و دستورات توزیع، از فعالیت های پایین دستی تا بالا دستی انجام می شود. تأمین کنندگان بالا دستی تا زمانی که از مشتریان پایین دستی یک علامت نیاز دریافت نکته تولید نمی کنند و جریان با بهره گرفتن از سیستم کانبان کنترل می شود (آسایش و فرجی، ۱۳۸۷: ۲۹) .