۲-۱-۵-۱۹ اسلاید^[۷۸]

قطعه‌ای از فیلم یا سایر مواد شفاف که حاوی یک تصویر ثابت است و در قالب مخصوصی از جنس مقوا یا پلاستیک قرار دارد. اسلاید معمولا به‌تنهایی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و برای تکمیل اطلاعات ارائه شده در سخنرانی‌ها، کلاس‌های درس، کارگاه‌های آموزشی و سایر همایش‌ها به نمایش درمی‌آید، زیرا به تفهیم موضوع‌های مورد بحث کمک می‌کند و علاقه به مطالعه را برمی‌انگیزد (عمادخراسانی، ۱۳۹۱، ص. ۲۴۴).

۲-۱-۶مدیریت منابع خاکستری

در دهه ۱۹۷۰ توجه زیادی به مدیریت منابع خاکستری شده است. مطالعه روی جنبه‌های گوناگون این منابع از جمله نمایه‌سازی و فهرست‌نویسی، اشاعه و انتشار، بازیابی داده ها و نظایر آن افزایش یافت. محور اصلی این توجهات شناسایی منابع خاکستری و تامین دسترسی به آن‌ ها بود (دکارواهو، ۱۳۸۳، ص. ۳۴۰).

با توجه به شناسایی و فراهم آوری، منابع خاکستری یک میانجی بین آثار منتشرشده و منتشر نشده هستند. منابع خاکستری، متون و منابع چاپ شده هستند اما توسط ناشران تجاری منتشر نمی شوند. ناشران می‌توانند اختصاصی باشند مثلا یک شرکت، یک مؤسسه‌ دولتی، یک مؤسسه‌ پژوهشی، و یا یک بنیاد (اصنافی، ۱۳۹۲، ص. ۲۷).

جامعه باید نویسنده را بشناسد، اما گاهی اوقات درصد کمی از نوشته ها وارد چرخه مرسوم نشر می‌شوند و جامعه از آن‌ ها بی‌اطلاع می‌مانند، این انتشارات همان انتشارات خاکستری‌اند که در این‌صورت دسترسی به آن‌ ها مشکل می‌شود. اینترنت،جستجو و دسترسی به منابع خاکستری را از طریق موتورهای جست‌وجو و مرور وب‌سایت‌هایی مانندwww.science.govوwww.osti.gov/graبهبود می‌بخشد. یک کتابخانه/کتابدار منابع خاکستری را مورد توجه قرار می‌دهد و ممکن است دیگری مورد توجه قرار ندهد، آن چه در این‌جا مهم است فراهم‌آوری و دسترسی ‌به این منابع است (همان، ص. ۲۸).

برای توسعه سیاست‌ها و خط‌مشی‌های مجموعه منابع‌خاکستری نظرات مختلفی بیان شده است البته مخالفت‌هایی نیز در این زمینه وجود دارد. درک اهداف سازمان مادر شیوه‌ای است که به کتابداران کمک می‌کند که خط‌مشی‌های این مجموعه ها را مشخص کنند. خط‌مشی منابع خاکستری مانند خط‌مشی‌های منابع سنتی است که در آن نوع منابع، قالب، اطلاعاتی درباره محدودیت‌های جغرافیایی و زبانی بیان می‌شوند. به طور کلی تمرکز این خط‌مشی‌ها روی تصمیم‌گیری‌های مربوط به هزینه ها، یا جلوگیری از ازدیاد دسترسی رایگان به صورت دیجیتال از این منابع و حتی شرایط انتخاب این منابع در آینده است.به جز شناخت اهداف سازمان مادر، ربط موضوعی این منابع و تقاضای کاربران از جمله فاکتورهای دیگر انتخاب این منابع است (اسایانده و آکپبور، ۲۰۱۲، ص. ۶).

خرید، سازماندهی و نگهداری از منابع خاکستری یکی از سخت‌ترین وظایف کتابداران است. پیدا کردن این اسناد کوچک نیاز به تخصص موضوعی کتابداران و دیگر کارکنان کتابخانه دارد. در این اسناد، کار مستندسازی از اهمیت خاصی برخوردار است و تکنولوژی‌های دیجیتال، استفاده ملی و بین‌المللی از آن‌ ها را آسان کرده‌ است(تلا^[۷۹]، ۲۰۰۶؛ نقل در اسایاندو آکپبور، ۲۰۱۲، ص. ۷).قبل از تهیه این منابع، کتابداران باید به شناسایی این منابع و محل دسترسی به آن‌ ها بپردازند. ‌بنابرین‏ پیدا کردن ناشران این منابع، اولین و مهم‌ترین قدم در فرایند خرید این منابع است و شاید سخت‌ترین بخش مربوط به تهیه منابع خاکستری این است که مکان خاصی مانند فهرست ناشران یا ‌کتاب‌شناسی‌ها که کتابداران را با انتشارات جدید این نوع منابع آشنا کند، وجود ندارد. برای جستجوی منابع خاکستری کتابداران باید به بررسی روزنامه‌ها، گزارش کنفرانس‌ها، سمینارها، کارگاه‌ها و… بپردازند. شایداین منابع به شرح مذاکره ها یا مقاله ها و گزارش‌های آن‌ ها بپردازند. به طور سنتی، رسانه های خبری مهم‌ترین منبع اطلاعات هستند، بعلاوه باید به منابع منتشرشده مانند مجلات،خبرنامه ها ‌و فهرست‌های الحاقی نیز توجه داشت (اسایانده و آکپبور، ۲۰۱۲، ص. ۷).

برقراری تماس‌های شخصی با دانشگاه‌های بین‌المللی برای دریافت منابع جدید و انتشارات زودگذر برای به دست آوردن این منابع می‌تواند مناسب باشد. برقراری ارتباط با دانشگاه‌های جهان، محققان، و کسانی که روی پروژه های خاصی کار می‌کنند، از جمله دانشجویان فارغ‌التحصیل و کتابداران، بهترین افراد برای این ارتباطات هستند. و درنهایت، مهم‌ترین ویژگی کتابدار این است که باید دارای یک حس کنجکاوی قوی و تمایل برای پرسیدن باشد، زیرا این روش مهم‌ترین راه پیداکردن انتشارات منابع خاکستری است (همان).

روش های فراهم‌آوری منابع خاکستری به ترتیب زیر است:

• • خرید: برخی از فروشندگان یا واسطه‌ها درباره کارهای تحقیقاتی که در دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد آگاهی‌رسانی می‌کنند که در صورت نیاز می‌توان منابع خاکستری را از طریق آن‌ ها خریداری کنند.

• • اهدا: برخی از سازمان‌ها و افرادی علاقه مند انتشارات خود را برای کتابخانه‌ها ارسال می‌کنند. این کار کمک زیادی به گسترش مجموعه منابع خاکستری کتابخانه‌ها می‌کند.

• • واسپاری: راه اصلی برای اشاعه مجموعه منابع خاکستری در کتابخانه‌ها واسپاری است. دانشجویان یا محققان مجبور هستند نسخه ای از پایان‌نامه خود را به کتابخانه تحویل دهند. همچنین نسخه چاپی سمینارها، سخنرانی‌های عمومی که برگزار می‌شود و شرح مذاکرات کنفرانس‌ها همه شامل این قانون هستند، که باید نسخه‌ای از کار خود را به کتابخانه‌ها ارائه دهند.

• • اشتراک: کتابداران می‌توانند با بستن یک سری قراردادها از مجموعه‌ای از منابع خاکستری گردآوری‌شده یا به صورت نسخه دیجیتال یا نسخه چاپی استفاده کنند. این روش می‌تواند به صورت اینترنتی یا به صورت آزاد یا با پرداخت حق اشتراک صورت گیرد.

• • اشتراک منابع: کتابخانه‌ها منابع مشترکشان را بین کتابخانه‌های سازمان‌ها به اشتراک بگذارند. در این مورد، کتابخانه‌ها با دیگر سازمان‌ها به منظور اشتراک یا مبادله منابع خاکستری جاری توافق می‌کنند. روال رایج برای یافتن منابع خاکستری استفاده از فناوری‌های اطلاعات(IT) است. در این فناوری‌هابیشتر اطلاعات تخصصی ‌در مورد این منابع در یک سری فهرستضمیمه‌ای قرار می‌گیرند که می‌توانند بین سازمان‌ها و کتابخانه‌ها مبادله شوند.