۱-۹-۳ قلمرو زمانی تحقیق
مبنای زمانی در این تحقیق از ابتدای سال ۱۳۸۷ تا پایان سال ۱۳۹۲ میباشد.
۱-۱۰ جامعه آماری
برای درک و روشن شدن هدف هر پژوهش ابتدا باید جامعه مورد مطالعه تعریف شود. در هر بررسی آماری، جامعه، مجموعهای است که میخواهیم درباره آن استنباطی به عمل آوریم. جامعه ترکیبی از تمام مواردی است که با خصوصیت مشخصی تطبیق میکنند. جامعه باید بر حسب محتوی، حدود و زمان تعیین شود. حدود هر جامعه پژوهش بر پایه تعریفی که از آن ارائه میشود، مشخص میگردد و تعریف با تلفیق ویژگیهای مشترکی که عناصر هر جامعه دارا است و برای پژوهش مهم و قابل توجهاند، بیان میشود. کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بین سال های ۱۳۸۷ الی ۱۳۹۲، جامعه آماری تحقیق حاضر را تشکیل میدهند.
۱-۱۱ نمومه آماری
نمونه و نمونهگیری از مهمترین مباحث در آمار اجتماعی است. از طرفی با توجه به وسعت جمعیت یا موضوعات مورد مطالعه، محقق ناچار است به نمونهگیری بپردازد. از طرفی دیگر، اعتماد یافته های یک تحقیق یا صحت نمونهگیری آن سنجیده میشود تا آنجایی که به نظر والیس و روبرتز دو مفهوم اساسی در آمار اجتماعی، نمونه و جامعه آماری میباشند (به نقل از ساروخانی، ۱۳۸۱، ص۱۵۴). در این تحقیق برای انتخاب نمونه آماری از روش حذف سیستماتیک (تکنیک غربالگری) استفاده شده است. به منظور انتخاب نمونهآماری، شرکتهایی که دارای ویژگیهای زیر بودند به عنوان نمونه انتخاب و بقیه حذف گردیدند:
-
- فقط شرکتهایی که بیش از حد ارزشگذاری شده باشند (با قیمت سهام بالا) در نمونه اورده میشوند.
-
- به واسطه لزوم محاسبه متغیرهای تحقیق و آزمون فرضیات، در مورد هر شرکت اطلاعات کامل هر یک از شرکتها در رابطه با متغیرهای مورد مطالعه وجود داشته و افشا شده باشد.
-
- داده های جمع آوری شده به صورت مستمر باشد.
-
- نظر به اینکه ماهیت اقلام صورتهای مالی متأثر از ماهیت و نوع فعالیت شرکتهاست از این رو به منظور برخورداری از ویژگی یکنواختی و افزایش قابلیت مقایسهای اطلاعات، شرکتها واسطه مالی نباشند. پس مؤسسات مالی، سرمایه گذاری و بانک ها در نمونه آورده نمیشوند.
- به جهت همسانی تاریخ گزارشگری، حذف اثرات فصلی و افزایش قابلیت مقایسهای اطلاعات، دوره مالی شرکتها مختوم به ۲۹ اسفند ماه هر سال باشد و در طول دوره تحقیق تغییر سال مالی نداده باشند.
۱-۱۲ تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی
۱-۱۲-۱ کیفیت حسابرسی
برای اندازه گیری کیفیت حسابرسی از متغییرهای زیر استفاده شده است:
۱-۱۲-۲ اندازه مؤسسه حسابرسی
برای محاسبه اندازه مؤسسه حسابرسی در مدل رگرسیون اگر مؤسسه حسابرسی کننده سازمان حسابرسی باشد، از متغیر مصنوعی یک و در غیر این صورت از عدد صفر استفاده می شود.
۱-۱۲-۳ دوره تصدی حسابرس
جهت محاسبه دوره تصدی حسابرس در مدل رگرسیون اگر دوره تصدی حسابرس ۳ سال باشد، از متغییر مصنوعی یک و اگر کمتر از آن باشد از عدد صفر استفاده می شود.
۱-۱۲-۴ شرکتها با ارزش گذاری بیش از حد
در مدل رگرسیون ۱ و ۲ HV نشان دهنده ارزش شرکت میباشد، برای محاسبه ارزش شرکت ابتدا P/E آن ها را محاسبه میکنیم، اگر شرکت در هر میانه بالاترین نسبت P/E را داشته باشدعدد ۱ و در غیر اینصورت صفر.
۱-۱۳ ساختار کلی تحقیق
در فصل اول به بیان مسأله تحقیق، ضرورت انجام آن و اهداف تحقیق پرداخته شد. در ادامه متغیرها و فرضیهها و قلمرو تحقیق ارائه گردید و در انتها نیز تعریف مختصری از برخی واژگان کلیدی در این تحقیق ارائه شد.
در فصل دوم، ابتدا ادبیات موضوعی تحقیق به تفصیل مورد بحث قرار میگیرد و در انتهای آن نیز پیشینه تحقیق بیان میگردد. در فصل سوم، روش مورد استفاده برای تحلیل فرضیهها به طور کامل شرح داده میشود. در فصل چهارم، تجزیه و تحلیل آماری داده ها انجام خواهد شد و در نهایت در فصل پنجم، نتایج تحلیل ها و نیز پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی ارائه می شود.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱ مقدمه
در فصل قبلی مطالبی پیرامون پژوهش از قبیل تشریح و بیان موضوع پژوهش، اهمیت و اهداف پژوهش، ضرورت انجام پژوهش و روش پژوهش بیان شد.فصل دوم به چارچوب نظری اختصاص دارد. در این فصل از تحقیق حاضر به بررسی متغییرهای مورد مطالعه و نیز روابط درونی آن ها می پردازیم. در پایان فصل نیز سعی شده است چکیدهای از تحقیقات صورت گرفته مرتبط با تحقیق حاضر ارائه شود.
۲-۲ حرفه حسابرسی
پس از آغاز انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم، شیوه تولید متحول گردید و با قرار گرفتن ماشین در خدمات تولید تغییر وسیعی در امور اقتصادی و اجتماعی مردم اروپا پدید آمد، دامنه عملیات تولیدی گسترش یافت، کارخانههای بزرگ ایجاد گردید و طرحهای عظیم صنعتی به مرحله اجرا درآمد. اجرای این عملیات نیاز به امکانات و منابع مالی وسیع داشت که از توان یک یا چند سرمایهگذار منفرد خارج بود. تشکیل شرکتهای سهامی این امکان را فراهم میآورد که سرمایهگذاران بسیاری در تشکیل یک واحد اقتصادی مشارکت نمایند. به این ترتیب، ایجاد و گسترش هرچه بیشتر کارخانهجات ممکن گردید.
با توسعه شرکتهای سهامی، انبوه سرمایهگذارانی به وجود آمدند که در اداره واحدهای اقتصادی مورد مشارکت خود نقش مستقیم نداشتند و تنها از طریق انتخاب هیئت مدیره و نظارت بر آن ها به اداره واحد اقتصادی خود دسترسی داشتند. حاصل این فرایند تفکیک مالکیت از مدیریت شرکتها بود. جدایی مالکیت از مدیریت منجر به پیدایش تئوری نمایندگی شد. این تئوری مربوط به مواردی است که یک نفر مسئولیت تصمیمگیری در خصوص مصرف و به کارگیری منابع مالی و یا اقتصادی یا انجام خدمتی را طی قراردادی مشخص، به شخص دیگر واگذار می کند. با جدا شدن مالکیت از مدیریت در شرکتهای سهامی این امکان بالقوه وجود دارد که مدیران تصمیماتی را اتخاذ نمایند که در جهت منافع آنان و در جهت عکس منافع سهامداران باشد. بنابرین بین مدیران و مالکان تضاد منافع وجود دارد نوروش و همکاران (۱۳۸۸).
اطمینان سرمایهگذار به کارایی و اثربخشی عملیات بازارهای مالی جهان و رسیدن به رشد اقتصادی و پایداری آن در سطح جهان، کاری اساسی است. سرمایهگذاران برای فهم و درک اینکه اطلاعات مالی مبنای تصمیمگیری تخصیص منابع مالی خود درخور اعتماد و اتکا هستند، به حسابرسان نیازمندند و اظهار نظر حسابرسی در خصوص صورتهای مالی، ابزار دستیابی به آن است. حسابرسان مالی در بهبود افزایش قابلیت اتکا و اعتماد اطلاعات مالی فراهمشده به وسیله شرکتهای خصوصی، نهادهای دولتی غیرانتفاعی و دیگر واحدهای تجاری از طریق اعتباربخشی به صورتهای مالی، نقش اساسی ایفا میکنند. کمیته انجمن حسابداری امریکا در زمینه مفاهیم اساسی حسابرسی اغلب حسابرسی را فرایند منظم کسب و ارزشگذاری واقعبینانه شواهد در خصوص اظهارات مدیریت در مورد رویدادها و فعالیتهای اقتصادی جهت فهم میزان همبستگی بین اظهارات آن ها و معیارهای مرسوم و از پیش تعیینشده و انتقال و اطلاعرسانی این نتایج به استفادهکنندگان ذینفع، تعریف میکند، زرنی[۵] (۲۰۰۹).