۳- کفایت اجتماعی: این دسته از افراد مهارت های ارتباط با دیگران را خیلی خوب آموخته اند. آن ها می‌توانند در شرایط سخت هم شوخ طبعی خودشان را حفظ کنند، می‌توانند با دیگران صمیمی شوند و در مواقع بحرانی از حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند؛ ضمن اینکه این گونه آدم ها می‌توانند سنگ صبور خوبی باشند، وقتی برایشان حرف می زنید می‌توانند خوب گوش می‌دهند و خودشان را جای شما می‌گذارند. در ضمن آن ها طیف وسیعی از مهارت ها و راهبردهای اجتماعی شامل مهارت‌های گفتگو، جرئت مندی و گوش دادن، آمادگی برای گوش دادن به دیگران و احترام گذاشتن به احساسات و عقاید دیگران که در تعاملات اجتماعی بسیار مهم است را دارا هستند.

۴- خوش بینی: اعتقاد راسخ به اینکه آینده می‌تواند بهتر باشد،‌ احساس امید و هدفمندی و باور به اینکه می‌توانند زندگی و آینده خود را کنترل کنند و موانع احتمالی نمی تواند آن ها را متوقف سازد.

۵-همدلی: تاب آورها دارای توانایی برقراری رابطه توام با احترام متقابل با دیگران هستند که موجب به هم پیوستگی اجتماعی یعنی احساس تعلق به افراد، گروه ها و نهادهای اجتماعی می شود (ماستن، ۲۰۰۱).

۲-۱۱ مدل های تاب آوری

مدل های مختلفی از تاب آوری در ادبیات پژوهشی که تمایل به تمرکز بر تعامل بین چالش های استرسور/ زندگی^[۹۲] و فرآیندها/ عوامل حفاظتی دارند، توصیف شده است. این مدل ها فرایند تخریب را که منتهی به درهم ریختگی و سپس انسجام مجدد می‌شوند، را توصیف می‌کنند (کامپفر، ۱۹۹۹).

پژوهشگران حوزه تاب آوری چندین مکانیزم را که بدان وسیله عوامل محیطی و فردی به کاهش یا خنثی سازی اثرات منفی عوامل خطر زا کمک می‌کنند، توصیف کرده‌اند. علی رغم این که برخی مواقع مدل های گوناگون توسط پژوهشگران پیشنهاد می شود و در اکثر موارد به مکانیزم یکسانی، نام های متعدد می‌دهند، گامرزی، ماستن و تلیگان^[۹۳] (۱۹۸۴) برای توصیف تأثیر استرس و ویژگی های فردی بر کیفیت سازگاری و تطابق، مدل هایی را ارائه داده‌اند که عبارت است از:

۱-مدل جبرانی^[۹۴]: عامل جبرانی، متغیری است که تأثیر مواجهه با خطر را خنثی می‌کند. این عامل با عامل خطرزا در تعامل نیست، بلکه به جای تعامل با عامل خطرزا، تأثیری مستقیم و مستقل بر پیامد مورد نظر دارد (شکل ۱-۲). هم عامل خطرزا و هم عامل جبرانی، هر دو در پیش‌بینی پیامد نقش دارد (ماستن و همکاران، ۱۹۸۸).

شکل ۲-۱: مدل جبرانی

۲- مدل چالش^[۹۵]: بنابر مدل چالش تاب آوری، استرسور به عنوان عامل بالقوۀ افزایش دهندۀ تطابق موفقیت آمیز عمل می‌کند. در این مدل، استرس خیلی کم، چالش کافی را ایجاد نمی کند و استرس خیلی زیاد نیز درماندگی را به فرد منتقل می‌کند که می‌تواند منتهی به رفتار ناسازگارانه^[۹۶] شود. اگرچه، سطوح متوسط استرس، فرد را با چالش مواجهه می‌کند که در صورت غلبۀ فرد بر این استرس، کفایت او تقویت می شود. اگر چالش به طور موفقیت آمیز به پایان برسد، فرد برای مشکل بعدی آماده می شود. راتر (۱۹۸۷)، این فرایند را مقاوم سازی یا مصون سازی نامیده است. اگر تلاش ها برای مواجهه با چالش به طور موفقیت آمیزی به پایان نرسد، فرد به صورت فزآینده ای نسبت به خطر آسیب پذیر خواهد شد. ‌بنابرین‏، سطح بهینۀ استرس، هنگامی رخ می‌دهد که تطابق به همان اندازه که فرد با چالش مواجهه می شود، تقویت شده باشد. این مدل مستلزم داده های طولی بوده و به طور تحلیلی با بهره گرفتن از مدل سازی معادله ساختاری یا مسیر^[۹۷] سنجیده می شود.

شکل ۲-۲: مدل چالش (مقاوم سازی، مصون سازی)

۳- مدل عامل حفاظتی: عامل حفاظتی، فرآیندی است که جهت کاهش احتمال پیامد منفی، با عامل خطر تعامل می‌کند. این عامل از طریق تعدیل اثر مواجهه با خطر عمل نموده و از طریق تغییر در پاسخ به عامل خطر، به عنوان کاتالیزور^[۹۸] عمل می‌کند (گارمزی و همکاران، ۱۹۸۴). یک مدل حفاظتی، می‌تواند اثری مستقیم بر پیامد داشته باشد، اما تأثیر آن در حضور یک عامل فشار آور، قوی تر است. راتر (۱۹۸۷) مکانیزم حفاظتی را به عنوان یک فرایند حفاظتی توصیف می‌کند که به تعیین تعاملات افزاینده یا اثرات همکاری کننده ای که طی آن یک متغیر اثر متغیر دیگر را قوت می بخشد، کمک می‌کند. گارمزی و همکاران (۱۹۸۴)، به مدل حفاظتی به عنوان یک مدل ایمنی در مقابل آسیب پذیری اشاره می‌کنند.

بروک،^[۹۹] بروک، گوردون و ویتمن^[۱۰۰] (۱۹۹۰) ‌در مورد اینکه چطور اثرات حفاظتی می‌توانند کارکرد داشته باشند، دو مکانیزم پیشنهاد کرده‌اند:

مکانیزم خطر/ حفاظتی: که جهت تخفیف اثرات عامل خطر عمل می‌کند. ورنر و اسمیت^[۱۰۱] (۱۹۹۲) معتقدند که تعامل عوامل خطرزا و محافظتی، بین نیروی فرد و نیروی محیط فیزیکی و اجتماعی وی توازن برقرار می‌کند. به عنوان مثال بروک و همکاران (۱۹۸۹) دریافتند که جرئت ورزی و عزت نفس بالا (عامل حفاظتی)، نوجوانان دختر را از تأثیرات منفی تعارض والدین (عامل خطرزا) بر روی خلق افسرده کنندۀ آنان، محافظت می‌کند.

مکانیزم حفاظتی/ حفاظتی: که از طریق افزایش اثرات محافظتی متغیرهایی که احتمال پیامدهای منفی را کاهش می‌دهند، عمل می‌کند. زیمرمن^[۱۰۲] و همکاران (۱۹۹۴) در یک نمونه ۱۲۱ نفری از جانان آمریکایی دریافتند که هویت فرهنگی اثرات عزت نفس را به عنوان یک پیش‌بینی کنندۀ مصرف الکل و مواد افزایش می‌دهد. اگرچه هویت فرهنگی به خودی خود اثر مستقلی بر مصرف مواد ندارد، اما در افرادی که سطوح متوسط یا بالای هویت فرهنگی را گزارش کردند، عزت نفس، پیش‌بینی کنندۀ مصرف کم الکل مواد بود. افراد با بالاترین سطوح عزت نفس و هویت فرهنگی، کمترین میزان مصرف الکل و مواد را گزارش کردند.

شکل ۲-۳: مدل عامل حفاظتی

مدل حفاظتی تاب آوری از آن روی که جهت تأثیر پیامد، به صورت غیر مستقیم عمل می‌کند، با مدل های جبرانی و چالش متفاوت است. مطابق این مدل، عوامل مثبت در زندگی فرد می‌توانند جبران کنندۀ برخی از خطرات باشند، و هم زمان با سایر عوامل جهت کاهش پیامدهای منفی به تعامل بپردازند. به همین ترتیب عوامل خطرزایی که به طور معمول می‌توانند خطرناک باشند، در عین حال می‌توانند یک سطح قابل کنترلی از استرس را فراهم آورند، که در آینده مواجهه با استرس را کمتر ناتوان کننده می‌سازد. از نظر تأثیر، استرس به منبعی تبدیل می شود که توانایی فرد جهت کنار آمدن با استرس شدیدتر را افزایش می‌دهد (بروک و همکاران، ۱۹۹۰).