به نظر می‏رسد که بسیاری از دانش‏آموزان به دلیل داشتن افکار بدبینانه و منفی نسبت به مسائل اقتصادی و اجتماعی، نسبت به آینده خودشان ناامید هستند و خطر ابتلا به مسائل روانی مانند افسردگی بیش از پیش سلامت آن‏ها را تهدید می ‏کند. جمعیت قابل توجهی از دانش‏آموزان نسبت به مشکلاتشان نگاه مبالغه آمیز و آشفته کننده دارند و خودشان را به عنوان فردیکه هیچ کنترلی بر محیط و یا بر رفتارهای مخرب خود ندارند می‏پندارند. لذا برای اینکه دانش‏آموزان از روحیه مثبت نگرانه درباره خود و دیگران و دنیا برخوردار شوند و خود را مفید و اثربخش دانسته و بتوانند زندگی خود را با اندیشه‏ای روشن، دیدی واقع بینانه تر و با اطمینان سپری کند، نیاز به مداخله و آموزش برای آنان بیش از هر زمان دیگر احساس می‏ شود تا آن ها به امید و انگیزه بیشتری به تحصیل بپردازند.

تأثیر پیشرفت تحصیلی بر انگیزش و یادگیری

بلوم^[۴۵] (۲۰۱۱) در مدل یادگیری آموزشگاهی خود گزارش می ‏کند که ویژگی‏های عاطفی دانش‏آموزان (یعنی علاقه و انگیزش آن ها نسبت به درس) در جریان یادگیری آموزشگاهی هم نقش علت را بازی می ‏کند و هم نقش معلول. معینی این سخن آن است که یادگیرندگان علاقمند به یک موضوع، در قیاس با یادگیرندگان کم علاقه، موفقیت بیشتری کسب می‏ کنند و این موفقیت بیشتر سطح علاقه و انگیزش آن ها را نسبت به آن موضوع و موضوع‏های مشابه آن را افزایش می‏ دهد. تجارب یادگیری دانش‏آموزان در درس‏های مختلف وقتی که به صورت موفقیت ها یا شکست‏های پی در پی اندوخته می ‏شوند به ایجاد تصوراتی در آن ها نسبت به توانایی شان در رابطه با یادگیری موضوع‏های مختلف می‏انجامد و انگیزش آن ها در رابطه با یادگیری موضوع‏های مشابه جدید تحت تأثیر قرار می ‏دهند.

بلوم (۲۰۱۱) گزارش می ‏کند که اگر روند کسب تجربه مثبت یا منفی ادامه میابد، چنین نتیجه خواهد داد که دانش آموز به طور کلی نسبت به توانایی‏های خود در رابطه با پیشرفت آموزشگاهی و فعالیت‏های خارج از آموزشگاه به مفهوم ثابتی از ‌توانایی‏های خود دست می‏یابد، که سبک زندگی آینده و حتی سلامت روانی او را تحت تأثیر قرار می‏ دهد.

-خسارت‏های مستقیم پیشرفت تحصیلی ضعیف

اگر بپذیریم هر دانش‏آموزی که یک سال تکرار پایه داشته است دولت و خانواده ناچار است، مجددا هزینه‏ های تکراری را صرف آموزش هایوی کند با جمع و ضرب کردن هزینه متوسط سرانه دانش‏آموزی خانواده و دولت، در تعداد مردودین می‏توان میزان خسارت را محاسبه نمود. ‌به این هزینه، تلفن شدن هزینه آموزش کسانی که بدون پایان دوره، ترک تحصیل کرده‌اند را باید افزود. به هر حال در یک برآورد در سال ۶۵ رقم ۲۰۸ میلیارد ریال را اعلام ‌کرده‌است. به دلیل این که هر فرد مردود می‏بایست یک سال را در یک پایه تکرار کند، فرصتی نیز از دست می‏ دهد یعنی یک سال دیرتر به بازار کار وارد می‏ شود و درآمدی را که ممکن است داشته باشد از دست می‏ دهد رقم خسارت ناشی از فرصت‏های از دست رفته مردودین هم به ۴۱۱ ریال بالغ شده است (مرتضوی زاده، ۱۳۹۱).

-خسارت‏های غیرمستقیم پیشرفت تحصیلی ضعیف

مهم تر از تکرار هزینه و هزینه فرصت‏های از دست رفته، آسیب‏های اجتماعی ناشی از اخراج کودکان و نوجوانان از مدرسه و راندن آن ها به کوچه و بازار است. از آنجا که داشتن سیاست‏های گریزناک مدرسه از جمله امتحانات شدید وغلیط و شرایط سخت ارتقاء و مردودی، اندک اندک منجر به تشکیل رفتار گریز از مدرسه می‏ شود و کودک علی رغم میل درونی اش به سوئی رانده می‏ شود که نبایستی رانده شود! لذا ما با کودکانی روبرو هستیم که مدرسه به لحاظ مقررات و شاید تمایل کارگزاران مدرسه، دیگر نمی توانند در مدرسه بمانند. با اخراج هر کودک از مدرسه و ورود او به اجتماع با توجه به مسایل و آسیب‏های اجتماعی امکان این هزینه‏ های پنهان یا غیرمستقیم را افزایش داده ایم. بررسی ها نشان می‏ دهد که افزایش سطح آموزش جامعه، هزینه‏ های عمومی دولت را در ارتباط با بهداشت عمومی، فقر، جرایم، ترافیک، تصادف ها، آلودگی، مرگ و میر و … کاهش می‏ دهد (غیاثوند، ۱۳۹۱).

عکس قضیه فوق نیز صادق است یعنی با کاهش میزان آموزش به شهروندان هزینه‏ های دولت در زمینه‌های مذکور افزایش می‏یابد. گر چه این افزایش هزینه و یا خسارت ها دقیقا قابل برآورد نیست اما با اخراج هر کودک امکان بزهکار شدن و احتمال معتاد شدن او را افزایش داده‏ایم. اگر چه آمار دقیقی از آسیب‏های بزهکاری کودکان صحبت می‏ شود که وقتی درست اندیشه شود می‏توان احتمال آن را در نظر گرفت. به غیر از آن، یک فرد کم سواد در دنیای امروز قادر نیست به درستی خود را با شرایط جامعه سازگار نماید و همین کم آگاهی، هم برای خود فرد و هم برای جامعه عواقبی به همراه خواهد داشت، مسأله بهداشت، مسأله تصادفات، آلودگی ها و افزایش بی رویه جمعیت و تربیت نادرست فرزندان مسایل مهمی است که افراد کم سواد قاعدتا بیشتر درگیر آن هستند. البته بازتولید این آسیب ها خود مسأله جدی‏تری است. بر رفتار چه این که یک فرد بزهکار آیا فرزندان سالمی تربیت خواهد کرد؟ یک معتاد چه طور؟ او جدای از این کار بر رفتار دیگران اثر می‏ گذارد و موجب گسترش رفتار ناهنجار می‏ شود. بر شخصیت کودکان خود نیز اثر مخربی بر جای می‏نهد. در عین حال خسارت‏های روحی و روانی ناشی از مردودی و تکرار پایه قابل احصاء نیست. لذا اگر در کنار خسارت‏های فوق در نظر گرفته شود، رقم خسارت بسیار عظیم خواهد بود و اصولا این خسارت در کیفیت سرمایه انسانی یک کشور است که شاید با آمار و ارقام به راحتی قابل برآورد نباشد. بعید است تا به حال مدل ریاضی برای برآورد این خسارت ها تدوین شده باشد! اما با یک حساب سرانگشتی جمع خسارت‏های مستقیم و غیرمستقیم افت تحصیلی، بسیار هشداردهنده خواهد شد، لذا چاره جویی سیاست گذاران جامع را طلب می‏ نماید تا تمامی افراد واجب التعلیم از حق خود یعنی آموزش دوره عمومی بهره مند گردند و نظام آموزشی باید قادر باشد در طول این دوره نسبتا بلند شهروندانی با صلاحیت تحویل جامعه دهد (غیاثوند، ۱۳۹۱).

نحوه برخورد با پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان

۱- موفقیت تحصیلی او را بهانه‏ای برای محبت کردن قرار ندهید و همین طور عدم موفقیت و قصور در امر تحصیل را بهانه‏ای برای کاهش محبت خود نسبت به او قرار ندهید. دانش‏آموز باید جدای از رفتارش مورد محبت و عشق شما قرار بگیرد. ‌بنابرین‏ در مقابل شکست‏های تحصیلی او فقط عوامل مؤثر را شناسایی کنید.

۲-عملکرد تحصیلی دانش‏آموزان را با هیچ کس مقایسه نکنید.

۳-احساس خود را نسبت به موفقیت‏های او هر چند که اندک باشد بسیار واضح و شفاف اعلام کنید.