اما در قانون مدنی افغانستان ماده صریحی که دلالت بر این موضوع کند وجود ندارد اما آنچه از ماده ۵۲۷ قانون مدنی استنباط می شود بنظر میرسد که ایجاب عام را پذیرفته است. در این ماده آمده است که «عقد مزایده با آخرین داوطلبی کامل میگردد داوطلبی اول وقتی از اعتبار ساقط میگردد که زاید بر آن داوطلبی صورت گرفته باشد گرچه این داوطلبی باطل باشد یا مزایده بدون اینکه به شخص تعلق گیرد معطل قرار داده شود.»
باید گفت عقد زمانی کامل میگردد که اراده مخاطب ایجاب با اراده موجب یکجا شود. در این ماده آمده که عقد مزایده با آخرین داوطلبی کامل میگردد و آخرین داوطلبی را قبول دانسته زیرا با آمدن قبول است که عقد کامل میگردد. پس پیشنهادی را که طرف آن عام مردم بوده ایجاب دانسته است. و همین که آخرین داوطلبی با آن ملحق شود عقد منعقد می شود و دیگر نیازی به قبول پیشنهاد دهنده (کسیکه مال را به مزایده گذاشته)، نیست.
گفتار دوم- محتوای ایجاب
در حقوق داخلی محتوای ایجاب بیشتر از آن چیزی نیست که تحت عنوان شرایط ایجاب بحث شد؛ مثلاً نوع کالا، کیفیت، کمیت، رنگ و وزن کالا که نخست عنوان مشخص بودن ایجاب بررسی شد و نوع پولی که باید پرداخت شود هم معمولاً در معاملات داخلی پول رایج کشور است و در رسیدگی و حل و فصل اختلافات محاکم داخلی است که در صورت بروز مشکلات مسایل را حل می کند اما در روابط تجاری بینالمللی کمی موضوع پیچیده تر میباشد زیرا مسایل یادشده فوق به این آسانی قابل حل نیست و باید به طور دقیق مشخص شود ایجاب حاوی چه موضوعاتی میباشد. در قرادادهای بینالمللی ایجاب معمولاً در برگیرنده محتویات ذیل میباشد.
۱- خصوصیات کالا: نوع ، رنگ، کیفیت، وزن و کمیت کالا. یک ایجاب باید در برگیرنده این خصوصیات کالا باشد.
۲- قیمت و نحوه پرداخت: طوری که در مباحث قبلی روشن شد ایجاب باید مشخص کند چه مقدار پول و چه پول رایجی باید پرداخت شود، آیا به صورت نقدی پرداخت شود یا نسیه یا هم باید به صورت اقساط پرداخت شود، به صورت پایاپای پرداخت میگردد یا در قالب اعتبار اسنادی (LC)، چک، سفته یا برات پرداخت شود.[۱۱۲] در قلمرو تجارت بینالمللی ، روش های استاندارد برای پرداخت جهت صادرات شکل گرفته که در این موارد از برات به عنوان وسیله پرداخت استفاده وسیعی به عمل میآید.[۱۱۳] این باید در ایجاب گنجانده شود.
۳- شرایط مربوط به بیمه کالا: در ایجاب باید گنجانده شود که کالا تحت پوشش چه نوع بیمه و تا کدام سقف تحت پوشش بیمه قرار دارد. در تجارت بینالمللی امروز این امر از نوع قراردادی که طرفین بر آن توافق می نمایند فهمیده می شود مثلاً اگر قراردادی از نوع (CIF) باشد فروشنده از لحاظ پوشش بیمه قراردادن کالا بیشتر مسئولیت دارد تا در قراردادی از نوع (Ex Work)[114] زیرا در این نوع دومی محل تسلیم کالا محل کار یا وقوع شی مورد نظر است.
۴- شرایط انتقال زمان خطر (ضمان) و مالکیت کالا: در ایجاب باید گنجانده شود که پس از قبول، ایجاب کننده تا چه زمانی مسئولیت خطر از بین رفتن و معیوب شدن کالا را دارد. و چه زمانی مالکیت کالا از موجب به قبول کننده انتقال میکند و دیگر موجب مسئولیتی در قبال متضرر شدن کالا ندارد. ممکن است موجب این مسایل را در ایجاب بگنجاند که در صورت قبول طرف طبق آن عمل خواهد شد.
۵- شیوه های حل و فصل اختلافات: ممکن است موجب در ایجاب نحوه حل و فصل رسیدگی به اختلافات را بگنجاند و در ایجاب صریحاً اعلام نماید که در صورت بروز مشکلات کدام مرجه باید به قضیه آن ها رسیدگی کند. اما در قراردادهای بینالمللی هم الزامی نیست که یک ایجاب باید حاوی مطالب مذبور باشد. اما در صورت گنجاندن این ها در قرارداد باعث ساده تر شدن مراحل بعدی خواهد شد. و از سویی هم این موضوع که آیا قبولی معتبر است یا نه، باید دید که آیا محتوای ایجاب موجب را دارد یا خیر.
گفتار سوم- انواع ایجاب
ایجاب دو نوع است ایجاب های قابل رجوع و ایجاب های غیرقابل رجوع. این مسئله که آیا ایجاب قابل رجوع است یا نه از قدیم یکی از اختلاف برانگیزترین موضوعات در زمینه ی تشکیل قراردادها بوده است. و این اختلاف ناشی از دو رویکرد اساسی از سوی نظام های کامن لا که در آن ایجاب قاعدتاً قابل رجوع است و نظام های رومی – ژرمنی میباشد.
بناءً در این گفتار ایجاب های قابل رجوع و ایجاب های غیرقابل رجوع را بررسی میکنیم.
الف- ایجاب قابل رجوع: ایجاب قابل رجوع ایجابی است که بتوان قبل از وصول آن به مخاطب از آن رجوع کرد. مسئله قابلیت رجوع بودن ایجاب یک مسئله اختلافی در کشورهای مختلف است. بعضی ایجاب ساده را پیش از قبول به دلیل اینکه تراضی واقع نشده الزام آور نمی دانند اما بعضی آنطوریکه راجع به ماهیت ایجاب بحث شد، ایجاب را یک عمل حقوقی مستقل می دانند و عقیده دارند که ایجاب الزام آور است.[۱۱۵] از نظر آنان که ایجاب هر زمان قبل از وصول قابل رجوع است میگویند مادامی که ایجاب به قبول متصل نشود اثر حقوقی ندارد و بقای آن پیش از قبول متکی به اراده موجب است و موجب هر زمان بخواهد میتواند از ایجاب خود پیش از انضام قبول رجوع کند و آن را ملغی سازد.[۱۱۶]
قابل رجوع بودن ایجاب در حقوق ایران: