برای درک بهتر، مفهوم نوآوری خدمات، مدلی که توسط آقای بیلدربیک ارائه شده است، میتواند راهگشا باشد. نوآوری در خدمات میتواند در ۴ بعد خدمت جدید، تعامل با مشتری، تحویل خدمت و تکنولوژی روی دهد.
خدمت جدید: خدمات جدید میتواند راهحل جدید برای یک مسئله یا کاربردهای خاص یا حتی بازارهای خاص باشد. این بعد تحت تاثیر خدمات موجود یا خدمات رقابتی قرار دارد(۴۳۳p،۲۰۱۲،Thompson).
تعامل با مشتری: این بعد در برگیرنده طراحی و برنامهریزی ارتباط ارائه کننده خدمت با مشتریان است. روشی که ارائه کننده خدمت برای ارتباط با مشتریان خود انتخاب میکند، منشا بسیاری از نوآوریهای سازمانی محسوب میشود. این بعد نیز تحت تاثیر شناخت مشخصات مشتریان بالقوه و بالفعل است
(۴۳۰P،۲۰۱۲،Thompson).
ساختار تحویل خدمت[۳۶]: این بعد نوع خاصی از تعامل با مشتریان است. این بعد به زمینههای سازمانی اشاره دارد که برای ایفای وظایف کارکنان خدمات باید مهیا شود، یعنی زمینههای توانمندساز کارکنان برای انجام هرچه بهتر وظایف خود. این بعد نیز تحت تاثیر قابلیتها و مهارتها و رفتار کارکنان قرار دارد (۴۳۰p، ۲۰۰۹، Tushman).
تکنولوژی[۳۷]: تکنولوژی در خدمات میتواند نقش یک عامل تسهیل یا توانمندساز را داشته باشد.
نکته قابل توجه و مهم دیگر این مدل ارتباطهای این ابعاد است. برای اینکه خدمت جدید، با تعامل مشتری ارتباط مؤثری داشته باشد سازمان خدماتی نیازمند قابلیتهایی در زمینه بازاریابی است یا بعد خدمت و سیستم تحویل را قابلیتهای سازمانی حمایت و پشتیبانی میکنند. برای برقراری ارتباط میان بعد تعامل با مشتری و سیستم تحویل نیز قابلیتهای منابع انسانی مورد نیاز است(۴۳۰p، ۲۰۰۹، Tushman).
نهایتاً این که ترکیب چهار بعد است که نوآوری در خدمات را شکل میدهد. اینکه وزن هر کدام از این ابعاد و اهمیت ارتباط آن ها به چه میزان است به بانک، نوع خدمات و نوآوری بستگی دارد.
بانکهایی که نوآوری را سرلوحه فعالیتهای خود قرار دادهاند و آن را تضمینکننده بقا و رشد پایدار خود میدانند برای حرکت به سوی ارائه خدمات نوآورانه باید به هریک از ۴ بعد توجه کنند. خدمات جدیدی را برای حل مسائل مشتریان خود طراحی کنند، ارتباط با مشتریان خود را ساماندهی کنند، قابلیتهای کارکنان خود را برای ارائه خدمات ارتقا بخشند و بسترهای تکنولوژیکی مناسب را به کارگیرند. برای این مهم باید قابلیتهای بازاریابی، منابع انسانی، تحقیق و توسعه، مدیریتی خود را در حوزه بانک بهبود بخشند.
نوآوری نه یک شعار تبلیغاتی بلکه ضرورت برای بقا و رشد هر بانکی است. برای تحقق آن باید برنامهریزی کرد و منابع سازمان به خصوص منابع انسانی را تجهیز و آماده نمود(۴۳۱p، ۲۰۰۹، Tushman).
۲-۹-ویژگی های خدمات بانکی
ناملموس بودن[۳۸] : از انجا که خدمت قابل دیدن ،لمس کردن ،چشیدن وبوییدن نیست در خرید ان همواره نوعی ابهام ،تردید ،نگرانی و عدم اطمینان وجود دارد. لذا بانک برای غلبه بر این خصیصه وبیان کیفیت ومزایای خدمات بانکی ،باید عناصر ملموسی را به محصول اولیه (خدمت ) اضافه کند نظیر فیلم و عکس وتبلیغات بصری ،جاذبه های رفتاری . سیستم بازاریابی در بانک نمی تواند برای سنجش عملکرد خود برمعیارهای عادی کیفیت محصول تکیه کند بلکه برای کنترل کیفییت ،باید باید از طریق نظر سنجی راجع به رضایت مشتریا ن اقدام نماید(۴۳p، ۲۰۱۰، Walton).
تفکیک ناپذیری[۳۹] : به دلیل اینکه بسیاری از خدمات بانکی قابل ذخیره نیستندنمی توان تولید را از مصرف مجزا نمود . ابتدا خدمات فروخته وسپس به طور همزمان تولید ومصرف میشوند .درمبادله خدمت معمولا ارتباط ها مستقیم و نزدیک است . خدمت رسان ،خریدار و فروشنده ،زمان و مکان وشرایط حاکم برمبادله خدمت بر دادوستد خدمات تاثیر دارند .کیفیت و مطلوبیت خدمات بستگی به نوع ارتباط خریدار و فروشنده خدمت و پذیرش یکدیگر دارد.تمیزی ،زیبایی ،اراستگی ،نظم ،ادب ،همدلی،همکاری ، احترام ،راهنمایی،مشاوره ،مساعدت وبیان ورفتار مناسب ازجمله نکاتی هستند که در بازار یابی خدمات نقش مهمی دارند(۴۳p، ۲۰۱۰، Walton).
عدم امکان ذخیره سازی[۴۰] و انبار کردن خدمات[۴۱] : خدماتی که در بانکها ارائه می شود قابلیت انباشته شدن نداردتا به هنگام نیاز انهارا توزیع ومصرف کرد .پیشبینی درست در خصوص میزان تقاضا برای حفظ تعادل عرضه وتقاضا در خدمات بسیار اهمیت دارد .(مدیریت عرضه وتقاضا (۴۳p، ۲۰۱۰، Walton).
بی ثباتی کیفیت خدمات[۴۲] : اکثر خدمات بانک از طریق افراد عرضه می شود و عملکرد افراد همواره با ثبات وسازگاری همراه نیست(۴۳p، ۲۰۱۰، Walton).
دو عامل روحیه کارکنان[۴۳] (انگیزه ) و حجم کاری[۴۴] سازمان میتواند بی ثباتی کیفیت خدمات را شدت دهد.
مسئولیت امانتداری : مؤسسات مالی برای جذب سپرده به مشتریان توصیه های مالی مناسب ارائه میدهند و در واقع مشتریان مجموعه ای از وعده هارا می خرند لذا جلب اعتماد واطمینان افرادبوسیله مؤسسه مالی وکارکنان ان امری اجتناب ناپذیراست .در واقع مشتریان به دنبال سازمانهایی هستند که احتمال حقیقی تر بودن وعده های آن ها بیشتر است (۴۴p، ۲۰۱۰، Walton).
- جریان دو طرفه اطلاعات[۴۵] : این خصیصه شامل جریانی منظم از معاملات و مبادلات دو سویه بین بانک ومشتری است که باعث ایجاد ثروت از طریق اطلاعات جمع اوری شده از مشتریان می شود(۴۴p، ۲۰۱۰، Walton).
۲-۹-۱- مقایسه خدمات بانکهای ایرانی وخارجی :
- بررسی کمی محصولات وخدمات : اگر خدمات و محصولات بانکی را به صورت گروهی طبقه بندی نماییم وخدمات مرتبط با هم را در یک گروه قراردهیم ( مثل گروه جاری ،سپرده ها ،ارز و………) می توان تعداد خدمات ومحصولات هیجده بانک ایرانی و خارجی را مورد مقایسه قرار داد به شرح جدول ذیل :
نام بانک های خارجی نام کشور گروه خدمات نام بانک های ایرانی گروه خدمات